*ຊົນເຜົ່າຫໍ້ ແມ່ນຊົນເຜົ່າໜຶ່ງທີ່ຂຶ້ນກັບວົງຄະນະຍາດແຫ່ງຊາດ ລາວ ແລະ ຈະອາໄສຢູ່ທາງພາກເໜືອຂອງປະເທດລາວ ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ແຂວງອຸດົມໄຊ ເຊ່ິງພວກເຂົາມີພາສາປາກເວົ້າ ແລະ ມີຕົວໜັງສືຂຽນເປັນຂອງໂຕເອງໂດຍຊົນເຜົ່າຫໍ້ ຍັງຮັກສາຄວາມ ເຊ່ືອຖືທາງດ້ານຮີດຄອງປະເພນີ ແລະ ວັດທະນະທໍາ ທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງຕົນໄວ້ເປັນຢ່າງດີ. ເວົ້າເຖິງຄອບຄົວ ແລະ ເຊື້ອສາຍ: “ຊົນເຜົ່າຫໍ້” ແມ່ນສືບທອດຕະກຸນທາງພໍ່ເປັນຫລັກ, ໃນຄອບຄົວພໍ່ຈະເປັນຜູ້ທີ່ມີສິດອໍານາດໃນການບໍລິຫານທັງໝົດ, ການສືບທອດມູນມໍລະດົກຂອງພໍ່ແມ່ ແມ່ນລູກຊາຍເທົ່ານັ້ນ! ແລະ ລູກຊາຍກົກຈະເປັນຜູ້ທີ່ມີສິດໄດ້ຮັບມູນມໍລະດົກ ແລະ ຊັບສົມບັດຂອງພໍ່ແມ່ຫລາຍກວ່າລູກຜູ້ອື່ນໆໃນຄອບຄົວ.

   ການແຕ່ງດອງຂອງຊົນເຜົ່າຫໍ້: ຈະແຕກຕ່າງກັບຊົນເຜົ່າອື່ນ ຍ້ອນວ່າສ່ວນຫລວງຫລາຍ ແມ່ນຂຶ້ນກັບການຕັດສິນຂອງພໍ່ແມ່, ເຊິ່ງຜູ້ເປັນພໍ່ແມ່ມັກຈະໃຫ້ບັນດາລູກໆຂອງຕົນແຕ່ງດອງ ໃນໄວທ່ີຍັງໜຸ່ມນ້ອຍທີ່ສຸດ. ພາຍຫລັງແຕ່ງດອງແລ້ວລູກຍິງຕ້ອງໄປຢູ່ ເຮືອນຂອງພໍ່ແມ່ຜົວ ເພື່ອເບິ່ງແຍງລ້ຽງດູຄອບຄົວຂອງຜົວເປັນສ່ວນໃຫຍ່ໃນຊົນເຜົ່າຫໍ້, ຈຸດພິເສດອີກອັນໜຶ່ງຂອງຊົນເຜົ່າຫໍ້ ມັກຈະໃຫ້ລູກແຕ່ງດອງກັບຄົນທີ່ຮັ່ງມີເປັນສ່ວນຫລາຍ. ປະເພນີ ແລະ  ພິທີກໍາຕ່າງໆ: ໃນໜຶ່ງປີຂອງຊົນເຜົ່າຫໍ້ຈະມີພິທີ ແລະ ງານບຸນປະເພນີຫລາຍຄັ້ງຕໍ່ປີ.

   ແຕ່ບຸນປະເພນີສໍາຄັນກວ່າໝູ່ແມ່ນບຸນກິນຈຽງ ຫລື ບຸນປີໃໝ່ຂອງທຸກໆປີຊົນເຜົ່າຫໍ້ ມັກຈະເຮັດຮີດຄອງດ້ວຍການຂ້າໝູເພ່ືອລ້ຽງຜີເຮືອນ (ຜີພໍ່ແມ່), ຮີດຄອງການກິນຈຽງຂອງເຜົ່ານີ້ແມ່ນມັກຫລິ້ນດອກໄມ້ໄຟ, ໝາກກະໂພກ, ບັ້ງໄຟດອກທ່ີມີສຽງດັງແຮງ. ດ້ານສີລະປະວັດທະນະທຳຂອງຊົນເຜົ່າຫໍ້: ແມ່ນຈະມັກຮ້ອງເພງເປັນສ່ວນໃຫຍ່ ເຊິ່ງເນື້ອໃນທຳນອງເພງຮ້ອງ ຈະພັນລະນາເຖິງຄວາມຮັກມັກຂອງຄູ່ບ່າວສາວ, ວິຖີຊີວິດປະຈໍາວັນ, ເວົ້າເຖິງດິນແດນແຫ່ງການກໍາເນີດຂອງຊົນເຜົ່າຕົນ, ເວົ້າເຖິງການຕໍ່ສູ້ກັບສັດຕູ, ໄພທໍາມະຊາດ, ສັດຕູຜູ້ຮຸກຮານດ້ວຍຄວາມອົດທົນຕ່ໍສູ້ຂອງຊົນເຜ່ົາຫ້ໍ ກັບທໍາມະຊາດ ແລະ ອື່ນໆ.

    ນອກນີ້ຍັງມີເຄື່ອງດົນ ຕີພື້ນເມືອງຫລາຍຊະນິດ ຄື: ປີ່,  ກະຈັບປີ່, ຂຸ່ຍ ແລະ ອື່ນໆ ດ້ານປະເພນີການເກີດລູກຂອງຊົນເຜົ່າຫໍ້:  ແມ່ນເກີດຢູ່ເຮືອນ, ມີແມ່ຂອງຜົວ ເປັນຜູ້ເບິ່ງແຍງດູແລ ແລະ ຜູ້ເຖົ້າທີ່ມີປະສົບການຄອຍໃຫ້ການຊ່ວຍເຫລືອເບິ່ງແຍງເປັນຢ່າງດີ, ມີຂໍ້ຫ້າມ ແລະ ການຄະລໍາອາຫາການກິນທີ່ມີລົດເຜັດ, ລົດເຄັມ, ລົດຄາວເປັນຕົ້ນ. ຊົນເຜົ່າຫໍ້ ມັກລູກຊາຍຜູ້ຫລາຍກວ່າຍິງ, ເນື່ອງຈາກວ່າລູກຊາຍເປັນຜູ້ສືບທອດຕະກຸນຂອງພໍ່ ແລະ ມູນມໍລະດົກຂອງຄອບຄົວຫລາຍກວ່າແມ່ຍິງ. ສຳລັບການເຮັດພິທີກຳຂອງຄົນຕາຍ ຊົນເຜົ່າຫໍ້: ແມ່ນມີພິທີຫລາຍຂັ້ນຕອນ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ວິນຍານຂອງຜູ້ຕາຍໄປສູ່ສະຫວັນດ້ວຍຄວາມປອດໄພ ຊົນເຜົ່າຫໍ້ ມັກຈະຝັງສົບຜູ້ທີ່ຕາຍຕາມຄວາມພໍໃຈຂອງພໍ່ແມ່ ແລະ ຍາດຕິພີ່ນ້ອງ, ເມື່ອເປັນແນວນັ້ນ, ສ່ວນຫລວງຫລາຍຊົນເຜົ່າຫໍ້ ຈະບໍ່ມີປ່າຊ້າຝັງສົບເປັນບ່ອນຄືຊົນເຜົ່າອື່ນໆ.

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ມາລີດາຮຽບຮຽງໂດຍ: ມາລີດາ