*ລຳສາລະວັນ  ເປັນລໍາພື້ນບ້ານຍອດນິຍົມທີ່ີມີຕົ້ນກໍາເນີດມາຈາກ  ແຂວງ ສາລະວັນ  ໂດຍເຄື່ອງດົນຕີຫລັກທີ່ໃຊ້ເຂົ້າໃນການຂັບລໍາສາລະວັນ ຄືແຄນ, ແຊັງ, ກອງ  ປະສົມປະສານກັນຈ່ຶງເຮັດໃຫ້ເນ້ືອຮ້ອງ,  ທໍານອງເພງທ່ີອອກມາ ມ່ວນ  ແລະ ອອນຊອນ  ດຶງດູດຈິດໃຈຜູ້ຟັງລໍາ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ລໍາສາລະວັນມີຊື່ສຽງໂດ່ງດັງໄປທັງພາຍໃນ  ແລະ ຕ່າງປະເທດ. ສະນັ້ນ,  ເພ່ືອເຮັດໃຫ້ມໍລະດົກອັນລ້ຳ ຄ່າທີ່ເປັນພູມປັນຍາຂອງຊາວລາວເຮົາຄຽງຄູ່ສັງຄົມລາວຕະຫລອດໄປ ຈຶ່ງມີ ການຮັບຮອງເອົາລໍາສາລະວັນ  ເປັນມໍລະດົກແຫ່ງຊາດລະດັບທ້ອງຖິ່ນທີ່ເປັນນາມມະທຳ ໃນອາທິດຜ່ານມານີ້.

    ທ່ານ ມະໄລວອນ ສີປະເສີດ ຫົວໜ້າພະແນກຖະແຫລງຂ່າວວັດທະນະທຳ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວແຂວງ ໄດ້ກ່າວວ່າ:  ລໍາສາລະວັນ ແມ່ນຂັບລຳໜຶ່ງທີ່ເກີດມີມາແຕ່ດົນນານແລ້ວຢູ່ໃນເຂດແຄວ້ນທ້ອງຖິ່ນ ແຂວງສາລະວັນ ເຊິ່ງແມ່ນປະຊາຊົນແຂວງສາລະວັນ ເປັນຜູ້ປະດິດຄິດແຕ່ງຂຶ້ນມາ ແລະ ໄດ້ຮັບການສືບທອດຈາກຮຸ່ນສູ່ຮຸ່ນ, ຖິ່ນກໍາເນີດຂອງກອນຜະຫຍາລໍາ“ສາລະວັນ”  ຢູ່ແຄມແມ່ນໍ້າເຊໂດນ ຕາມບໍລິເວນເຂດທົ່ງພຽງ ແມ່ນພູມປັນຍາຊາວບ້ານຂອງທ້ອງຖິ່ນສາລະວັນ ໄດ້ ມີການສືບທອດເສີມຂະຫຍາຍ ແຕ່ອະດີດຈົນເຖິງປັດຈຸບັນ ໃນລະຫວ່າງ ຄສ 1800 ແຕ່ມີບາງຄໍາເຫັນໄດ້ຢັ້ງຢືນວ່າ: “ສາລະວັນ”  ເກີດທີ່ເຂດສະພາດ ເມືອງວາປີ ໃນປັດຈຸບັນເຂດຄໍາທອງຫລວງໃນເມື່ອກ່ອນ ປັດຈຸບັນກໍ່ສັນນິຖານວ່າ: ເຂດດັ່ງກ່າວຍັງມີການສືບທອດຫລາຍກວ່າເຂດອື່ນ.  ກອນພະຫຍາ “ລໍາສາລະວັນ” ແມ່ນໝາກຜົນ ອັນຍອດລວມຂອງໝໍລໍາພື້ນເມືອງ ຄືກັບລໍາອື່ນໆ ທີ່ມີເອກະລັກສະເພາະຂອງເນື້ອໃນທໍານອງລໍາ ແລະ ກອນລໍາໃຜມັນສະເພາະແລ້ວແມ່ນ ໃຊ້ຕໍ່ແຍກ້ຽວພາລາສີກັນລະຫວ່າງຄູ່ບ່າວສາວ ເພື່ອສ້າງສັນບັນຍາກາດໃຫ້ມີຄວາມເບີກບານມ່ວນຊື່ນ  ເຊິ່ງມີກອນຜະຫຍາທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ເຊັ່ນ: ກອນຜະຫຍາ “ສາລະວັນ”  ມາຈາກປະກົດການຂອງຮູບແບບທໍາມະຊາດ ເປັນຕົ້ນ: ລະດູໃບໄມ້ ຫລ່ົນ, ລະດູໃບໄມ້ປ່ົງ, ລະດູບານໃໝ່, ປະກົດການຂອງສຽງຝົນຕົກ, ນົກຮ້ອງຫາກັນຕາມທົ່ງໄຮ່ທົ່ງນາ, ກອນຜະຫຍາ “ສາລະວັນ” ຈາກສຽງແມ່ກ່ອມລູກໃຫ້ນອນແລ້ວ; ເກີດມາຈາກການເຊື່ອຖື, ການຜະລິດ, ການລ້ຽງດູ, ຊ້ອງເຢົາຜີຟ້າ, ຜີເທວະດາ, ຜີໄທ້ຂອງຄົນສະໄໝບູຮານໃນລະຫວ່າງເດືອນສາມຫາເດືອນສີ່ລາວ ຜູ້ທີ່ມີຄວາມເຊື່ອຖືກໍ່ໄດ້ເຕົ້າໂຮມກັນ, ຫາດອກໄມ້ທູບທຽນອາຫານຄາວ-ຫວານ, ເຫລົ້າກ້ອງ, ໄຂ່ໜ່ວຍ, ສິ້ນຜືນ, ແພວາ ແລະ ມາຈາກການອອກແຮງງານ ຂອງປະຊາຊົນ, ການເລົ່ານິທານປາກຕໍ່ປາກ, ຈາກການອ່ານໜັງສືຜູກໃບລານ. ທໍານອງລໍາສາລະວັນເປັນທໍານອງທີ່ຟົດຟື້ນມ່ວນຊື່ນ, ນໍ້າສຽງຕັດຍາວເປັນເຄືອ ແລະ ກໍ່ປົງໄປຕາມຈັງຫວະຂອງທ້ອງຖິ່ນ ມີ 2 ທໍານອງຄື: ທໍານອງສາລະວັນ ແລະ ທໍານອງຄົງເຊໂດນ.        

    ກອນລໍາຜະຫຍາ “ສາລະວັນ” ໄດ້ຂຸດຄົ້ນມາຈາກໝໍຂັບ, ໝໍລໍາທັງຍິງ-ຊາຍ, ຜູ້ອາວຸໂສ ແລະ ຮຸ່ນສານຸສິດທັງຫລາຍທີ່ບົ່ມຊ້ອນຄຸນຄ່າມະຫາສານທາງດ້ານຈິດໃຈໃຫ້ມີອຸດົມຄະຕິເຊັ່ນ: ໝໍລໍາສາລະວັນ ໄດ້ນໍາເອົາກອນຜະຫຍາພາສິດ, ຄະຕິເຕືອນໃຈ, ນິທານຕ່າງໆ ເພື່ອສຶກສາໃຫ້ມວນຊົນມີນໍ້າໃຈຮັກຊາດ ຮັກບ້ານເກີດເມືອງນອນ ທີ່ປະດັບເອ້ດ້ວຍທໍາມະຊາດທີ່ອຸດົມສົມບູນ ຈາກສະໄໝປູ່ຍ່າຕາຍາຍເຖິງເຊັ່ນ ລູກຫລານທັງນີ້ກໍ່ເພື່ອໂຮມເອົາສະຕິປັນຍາຂອງຜູ້ອາວຸໂສກໍ່ຄືພອນສະຫວັນ, ຄວາມດຸໝັ່ນຂະຫຍັນພຽນອອກແຮງງານທາງດ້ານມັນສະໝອງ ເພື່ອໃຫ້ລູກຫລານໄດ້ສືບ ທອດໄວ້ຢ່າງຍາວນານ. ຈາກນັ້ນ, ຈຶ່ງໄດ້ມີພິທີຢັ້ງຢືນລຳສາລະວັນ ເປັນມໍລະດົກແຫ່ງຊາດລະດັບທ້ອງຖິ່ນ ພ້ອມທັງມອບໃບຢັ້ງຢືນເຊິ່ງໃຫ້ກຽດມອບໂດຍທ່ານ ດາວວົງ ພອນແກ້ວ ເຈົ້າແຂວງສາລະວັນ ຮັບໂດຍທ່ານ ມະໄລວອນ ສີປະເສີດ ຫົວໜ້າພະແນກ ຖວທ ແຂວງ, ພ້ອມນັ້ນ, ໄດ້ຮ່ວມກັນລັ່ນຄ້ອງ 9 ບາດ ເພື່ອຮັບຮອງເອົາຢ່າງເປັນ ທາງການ.

KPL