Lao News Agency

ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ

ເນື້ອທີ: 3,920 ກິໂລຕາແມັດ
ພົນລະເມືອງ: 906,859 ຄົນ ຍີງ: 457,625 ຄົນ, ຊາຍ: 449,234 ຄົນ ຄວາມໜາແໜ້ນ: 209 ຄົນ/ກິໂລຕາແມັດ (ສະຖິຕິ ກາງປີ 2018)
9 ເມືອງ: ເມືອງຈັນທະບູລີ, ສີໂຄດຕະບອງ, ໄຊເສດຖາ, ສີສັດຕະນາກ, ນາຊາຍທອງ, ໄຊທານີ, ຫາດຊາຍຟອງ, ສັງທອງ ແລະ ເມືອງປາກງື່ມ.

ກຳແພງນະຄອນວຽງຈັນ ໄດ້ປ່ຽນມາເປັນນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ ເມື່ອປີ ຄສ. 2003. ມີເນື້ອທີ່ 3.920 ກມ². ມີປະຊາກອນ 906,859 ຄົນ. ມີ 9 ຕົວເມືອງຄື: ເມືອງຈັນທະບູລີ, ສີໂຄດຕະບອງ, ໄຊເສດຖາ, ສີສັດຕະນາກ, ນາຊາຍທອງ, ໄຊທານີ, ຫາດຊາຍຟອງ, ສັງທອງ ແລະ ເມືອງປາກງື່ມ. ມີສະຖານທີ່ການສຶກສາ, ຊັ້ນປະຖົມສົມບູນ 8,902 ແຫ່ງ, ຊັ້ນມັດທະຍົມຕອນຕັ້ນ 844 ແຫ່ງ, ຊັ້ນມັດທະຍົມຕອນປາຍ 34 ແຫ່ງ, ຊັ້ນມັດທະຍົມສົມບູນ 452 ແຫ່ງ, ໂຮງຮຽນວິຊາສະເພາະຊັ້ນກາງ 39 ແຫ່ງ, ສະຖາບັນການສືກສາຊັ້ນສູງ 97 ແຫ່ງ ແລະ ມະຫາວິທະຍາໄລ 5 ແຫ່ງ ຂອງການສຶກສາທົ່ວປະເທດ. ວັດ 130 ແຫ່ງ. ຕະຫລາດໃຫຍ່ຫລາຍແຫ່ງ. ຂົວຂ້າມນ້ຳຂອງ 4 ແຫ່ງ. ຂົວຂ້າມນ້ຳງື່ມ 3 ແຫ່ງ. ແມ່ນ້ຳສາຍສຳຄັນໄດ້ແກ່: ແມ່ນ້ຳຂອງ, ນ້ຳງື່ມ, ນ້ຳຫຸມ, ນ້ຳສັກ, ຫ້ວຍໝາກນາວ, ຫ້ວຍໝາກຮຽວ. ໃນປະຫວັດສາດ ເມື່ອຫລາຍຮ້ອຍປີ ຫລື ພັນປີມາແລ້ວມີຊື່ວ່າ ເມືອງວຽງຄຳ (ປະຈຸບັນ ຊື່ວ່າບ້ານວຽງຄຳ ຢູ່ແຂວງວຽງຈັນ ແຄມນ້ຳງື່ມ). ເຈົ້າໄຊຍະເສດຖາທິລາດ ໄດ້ຍົກຍ້າຍນະຄອນຫລວງຈາກ ຊຽງທອງ (ຫລວງພະບາງ) ມາວຽງຈັນໃນປີ ຄສ. 1560 ແລະ ໄດ້ສ້າງຫໍໂຮງເຊັ່ນ: ຫໍພະແກ້ວ, ຫໍພະແຊກຄຳ, ພະທາດຫລວງ. ຫລໍ່ພະພຸດທະຮູບຂະໜາດໃຫຍ່ ດ້ວຍທອງສຳລິດ ເຊັ່ນ: ພະອົງຕື້, ພະສຸກ, ພະເສີມ, ພະໃສເປັນຕົ້ນ. ໃນສະໄໝນີ້ ໄດ້ມີການສ້າງສາ ແລະ ສ້ອມແປງວັດວາຕ່າງໆຫລາຍແຫ່ງ, ລວມທັງ ສ້າງກຳແພງເມືອງ ທີ່ກໍ່ດ້ວຍດິນ ຈີ່ ແລະ ດິນໜຽວ.

ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ ເປັນໃຈກາງ ທາງດ້ານການເມືອງ, ເສດຖະກິດ ແລະ ວັດທະນະທຳລາວ ຕັ້ງແຕ່ສະໄໝນັ້ນເປັນຕົ້ນມາ ແລະ ເລີ່ມຫລົ້ມຈົມ ເມື່ອປະເທດລາວ ແຕກແຍກກັນ ເປັນ ສາມອານາຈັກ, ຊຶ່ງຕໍ່ມາໄດ້ຕົກເປັນຫົວເມືອງຂຶ້ນຂອງສະຫຍາມ ພ້ອມກັນໃນປີ ຄສ. 1779. ຈາກນັ້ນ ນະຄອນວຽງຈັນທີ່ເຄີຍຮຸ່ງເຮືອງມາໄດ້ ຫລາຍສະຕະວັດ ກໍໄດ້ຖືກເຜົາຜານຈົນຮາບກ້ຽງ ໃນສະໄໝສົງຄາມ ລະຫວ່າງ ເຈົ້າອະນຸວົງ, ກະສັດອົງສຸດທ້າຍ ແຫ່ງລາຊະວົງວຽງຈັນ ກັບກອງທັບ ສະຫຍາມເມື່ອປີ ຄສ. 1826-1828. ບໍ່ພຽງແຕ່ວັດວາ ຫໍໂຮງອັນວິຈິດງົດງາມຖືກມ້າງເພທຳລາຍ ເທົ່ານັ້ນ, ປະຊາຊົນລາວ ຍັງຖືກກວາດຕ້ອນ ໄປຍັງສະຫຍາມ ແລະ ໄດ້ກາຍເປັນພົນລະ ເມືອງໄທ ໃນເວລາຕໍ່ມາ. ວຽງຈັນເປັນເມືອງຮ້າງ ເປົ່າແປນຢູ່ຫລາຍສິບປີ ຄືນັບແຕ່ປີ ຄສ.1829 ເຖິງທ້າຍສະຕະວັດ ທີ່ 19 (ຄສ. 1893) ເມື່ອຝຣັ່ງເຂົ້າມາຍຶດເອົາ ເປັນຫົວເມືອງຂຶ້ນ. ນັບແຕ່ ນັ້ນມາ, ນະຄອນວຽງຈັນ ຈິ່ງຄ່ອຍໆ ຟື້ນຊີບຄືນ, ໄດ້ມີການສ້າງສາ ບູລະນະວັດວາອາຣາມ ທີ່ເຫລືອເຊັ່ນ: ໃນປີ ຄສ.1928 ໄດ້ສ້ອມແປງ ຫໍພະແກ້ວ ແລະ ພະທາດຫລວງ. ປະຈຸບັນວຽງຈັນ ເປັນນະຄອນຫລວງ ຂອງ ສປປ ລາວ, ທັງເປັນຫົວໜ່ວຍສຳຄັນຂອງ ການປົກຄອງທີ່ເອີ້ນວ່າ: ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ. ມີພົນລະເມືອງໜາແໜ້ນ ກວ່າໝູ່ຄື 209 ຄົນ/ກມ² (ຄວາມໜາແໜ້ນ ຕ່ຳສຸດແມ່ນ ແຂວງອັດຕະປື ແລະ ແຂວງເຊກອງ ຄື: 10,5 ຄົນ/ກມ²). ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ ຕັ້ງຢູ່ລະຫວ່າງພື້ນທີຮາບພຽງຂອງລ່ອງແມ່ນ້ຳຂອງ ແລະ ນ້ຳງື່ມ: ມີທົ່ງຮາບວຽງຈັນ ທີ່ເໝາະສົມແກ່ການ ປູກຝັງ-ລ້ຽງສັດ, ຊຶ່ງອ້ອມດ້ວຍພູເຂົາຄວາຍ ຕໍ່ໃສ່ສາຍພູງູ. • ພະທາດຫລວງ: ໄດ້ສ້າງຕັ້ງຂື້ນ ໃນລະຫວ່າງປີ ພສ. 1556 ໂດຍເຈົ້າໄຊຍະເສດຖາທິຣາຊ ກະສັດຜູ້ສະຖາປະນາວຽງຈັນເປັນນະຄອນຫຼວງຂອງອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງ. ມາຮອດປີຄສ 1957, ລັດຖະບານລາວພາຍໃຕ້ພະບໍລົມມະຊູປະຖຳຂອງ ເຈົ້າສີສະຫວ່າງວົງ ກໍ່ໄດ້ນຳພາປະຊາຊົນປັ້ນ ພະບໍລົມມະຮູບຂອງ ເຈົ້າໄຊຍະເສດຖາທິຣາຊ ປະດິດສະຖານໄວ້ຢູ່ໜ້າທາງເຂົ້າພະທາດດ້ານຕາເວັນຕົກ ເພື່ອເປັນອະນຸສາວະລີທີ່ພະອົງໄດ້ສ້າງພະທາດຫຼວງຂື້ນມາເປັນທີ່ສັກກະລະບູຊາຈົນຮອດປະຈຸບັນ. ພຣະທາດຫຼວງສູງ 45 ແມັດ ມີໃບສິມມາອອ້ມ 228 ໃບ, ມີບໍລິວານ (ທາດນ້ອຍ) ອອ້ມຮອບ 30ອົງ ເອີ້ນວ່າປະລະມິສານສິບທັດ, ຕີນພຣະທາດແຕ່ດ້ານຕາເວັນອອກຫາດ້ານຕາເວັນຕົກຍາວ 69 ແມັດ, ແຕ່ດ້ານເໜືອຫາໃຕ້ຍາວ 68 ແມັດ ແລະມີກົມມະລຽນດ້ານນອກອອ້ມພຣະທາດຫຼວງແຕ່ລະດ້ານຍາວ 91,75 ແມັດ. ພະທາດຫລວງເປັນສັນຍາລັກຂອງປະເທດລາວ, • ຫໍພະແກ້ວ: ພິພິທະພັນຫໍພະແກ້ວໄດ້ສ້າງຕັ້ງຂື້ນ ໃນລະຫວ່າງ ປີ ພສ.1560-1565 ເພື່ອເປັນບ່ອນປະດິດສະຖານພະແກ້ວມໍຣະກົດ ໃນການເຕົ້າໂຮມພະພຸດທະຮູບທີ່ສັກສິດ ແລະ ສໍາຄັນ, ເຊີ່ງດ້ານນອກຫໍພະແກ້ວ ແມ່ນອ້ອມຮອບໄປ ດ້ວຍພະພຸດທະຮູບຫລໍ່ຈາກທອງແດງໃນປາງຕ່າງໆ ທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ແລະ ມີຄວາມສະຫງ່າງາມໂດດເດັ່ນ ເຊີ່ງສະແດງອອກເຖີງສີລະປະ ທີ່ງົດງາມ ແລະ ໂດດເດັ່ນຂອງຄົນລາວໃນແຕ່ລະຍຸກສະໄໝ. •ວັດສີສະເກດ: ວັດສີສະເກດໄດ້ຖືກສ້າງຂຶ້ນໃນປີ ຄສ 1818 ໂດຍການນຳພາຂອງເຈົ້າອານຸວົງ, ກະສັດອົງສຸດທ້າຍຂອງຣາຊະວົງວຽງຈັນ ແລະ ມີຄວາມພິເສດທີ່ສຸດ ເນື່ອງຈາກວ່າເປັນວັດທີ່ບັນຈຸຫໍໄຕປີດົກ, ກຸດຕິຂອງເຈົ້າເພັດຊະຣາຊ ແລະ ຢູ່ຕາມຝາດ້ານໃນຂອງສິມກໍ່ມີຮູບແຕ້ມລວດລາຍງົດງາມ. ບໍລິເວນວັດມີກົມມະລຽນອ້ອມສີ່ດ້ານ, ແຕ່ລະດ້ານມີພຣະພຸດທະຮູບນ້ອຍທີ່ເຮັດດ້ວຍປະທາຍເພັດ ລວມມີ 120 ອົງ. ສ່ວນຢູ່ຂ້າງອຸໂບສົດມີພຣະພຸດທະຮູບປະທານອົງໃຫຍ່ອັນສັກສິດ, ຢູ່ຂ້າງກ້ຳຊ້າຍ ແລະ ຂວາຂອງພຣະປະທານ ກໍມີພຣະພຸດທະຮູບທອງຫລໍ່ ປາງຫ້າມຍາດ 2 ອົງ ເຊິ່ງເຈົ້າອານຸວົງໄດ້ສ້າງໄວ້ເທົ່າກັບເລົ່າຄີງຂອງເພິ່ນເອງ. ນອກນັ້ນຢູ່ຕາມຊ່ອງຝາດ້ານໃນສິມກໍຍັງມີພຣະພຸດທະຮູບອົງນ້ອຍໆ ລວມທັງໝົດ 2052 ອົງ ເຊິ່ງໃນນັ້ນເຮັດດ້ວຍເງິນບຸ 276 ອົງ. •ອານຸສາວະລີ: ອານຸສາວະລີ ຫລື ປະຕູໄຊ ໄດ້ສ້າງຂື້ນ ພສ. 1957 -1962 ຕັ້ງຢູ່ຖະໜົນລ້ານ.	ພະທາດຫລວງວຽງຈັນ
	ຫໍພະແກ້ວ
	ວັດສີສະເກດ
	ປະຕູໄຊ
	..