*ໃນບັນດາຄໍາສັບທີ່ມີຕົວແກນເປັນອັກສອນສູງ ແລະ ຕໍ່າ ທີ່ມີສະຫລະຕົວດຽວກັນ, ປະກອບຕົວສະກົດຕາຍ (ກດບ) ແນ່ນອນແລ້ວວ່າການອ່ານອອກສຽງບາງຄໍາໃກ້ຄຽງກັນທີ່ສຸດ, ສະນັ້ນ ການຂຽນຈຶ່ງຕ້ອງເອົາໃຈໃສ່ເປັນພິເສດ ໂດຍອາໄສຄວາມຈື່ຈໍາດ້ານຫລັກໄວຍາກອນເປັນສໍາຄັນ. ຜູ້ເຮັດວຽກຂີດຂຽນເພື່ອເຜີຍແຜ່ ແລະ ຮ່າງເນື້ອໃນເອກະສານທາງການ ຈຶ່ງບໍ່ອາດຖືເບົາໄດ້ແມ່ນແຕ່ເລັກນ້ອຍເພາະມັນຈະພາໃຫ້ຄວາມໝາຍບໍ່ກົງກັບເປົ້າໝາຍ. ດັ່ງຄໍາເວົ້າທີ່ວ່າ “ຄໍາສັບໜຶ່ງ ຖ້ານໍາໃຊ້ບໍ່ເໝາະສົມກໍ່ອາດເຮັດໃຫ້ທັງໝົດປະໂຫຍກເສຍຄວາມໝາຍ, ປະໂຫຍກໜຶ່ງໃຊ້ບໍ່ເໝາະສົມ ກໍ່ອາດຈະເຮັດໃຫ້ທັງໝົດບົດມີຄວາມໝາຍບໍ່ຖືກຈຸດປະສົງ”. ວັນນີ້ມາທົບທວນນໍາກັນສີ່ຄໍາ ລະອຽດຄື: ຄໍາ “ຫລາບ” ເປັນຄໍາກໍາມະ ຫລື ກິລິຍາ ໝາຍເຖິງເຂັດ, ຢ້ານ, ກົວ, ຍອມ; ເປັນຄໍານາມ ໝາຍເຖິງແຜ່ນເງິນ ຫລື ແຜ່ນຄໍາທີ່ເຈົ້າສັດທາ ຫລື ເຈົ້າບ້ານເຈົ້າເມືອງ ເຮັດຂຶ້ນໃສ່ກອງຫົດ ເພື່ອຫົດພະສົງພະພິກຂຸທີ່ມີອາຍພັນສາ ແລະ ມີຄວາມຮູ້ສົມຄວນທີ່ຈະປົກຄອງພະສົງສາມະເນນໄດ້ເອີ້ນ ຫລາບ, ຫລາບ ມີສອງແນວ ຄື ຫລາບເງິນ ແລະ ຫລາບຄໍາ. ຮູບຄໍານີ້ໄປປະກອບເປັນຄໍາສອງພະຍາງ ກໍ່ມີເຊັ່ນເຂັດຫລາບ, ຫລາບລາຍ. ສອງຄໍານີ້ ບໍ່ອະທິບາຍທ່ານຜູ້ອ່ານ ກໍ່ຮູ້ຄວາມໝາຍຢູ່ແລ້ວ ນໍ!

    ບັດນີ້ມາທົບທວນຄໍາວ່າ “ລາບ” ເປັນຄໍານາມ ໝາຍເຖິງຊື່ອາຫານຢ່າງໜຶ່ງເຮັດດ້ວຍຊີ້ນ ຫລື ປາຟັກ ໃຫ້ແຫລກໃສ່ເຂົ້າຂົ້ວ, ເຄື່ອງຫອມ, ປາແດກ, ແປ້ງນົວ. ປະເພດລາບຊ້ີນ, ຖ້າໃສ່ເລືອດ ເອີ້ນລາບເລືອດ; ລາບປາທີ່ໃສ່ເຂົ້າຂົ້ວສີດໍາຄົນໃຫ້ແຫລວໆ ເອີ້ນລາບແຫລວ, ຄົນລະອັນກັບ ລາບໂຕແຫລວ ຫລື ຊີ້ນໂຕແຫລວ ຄືເລື່ອງເລົ່າຊວນຫົວທົ່ວໄປ. ຮູບຄໍານີ້ ໄປຮວມເປັນຄໍາສອງພະຍາງກໍ່ມີ ເຊັ່ນ: ໂຊກລາບ, ຊາບລາບ...

    ສ່ວນຄໍາ “ຫລິດ” ກໍານົດໃນ ຮູບຄໍາສາມພະຍາງ ຄືປາສະຫລິດ ເປັນຄໍານາມໝາຍເຖິງຊື່ຂອງປາຊະນິດໜຶ່ງ ຄ້າຍຄືປາກະເດີດ ແຕ່ໂຕໃຫຍ່ກວ່າ.

   ສຸດທ້າຍບົດ, ຄໍາ “ລິດ” ມີຢູ່ໃນຮູບຄໍາສອງ-ສາມພະຍາງ ເຊັ່ນ ລິດເດດ, ລິດທາ, ລິດຈະນາ, ລິດສະຫຍາ, ລິດແລດ, ສໍາລິດ  ...ມີຄວາມໝາຍຕ່າງກັນໄປ ເຊິ່ງບັນດາຄໍາທີ່ຍົກຂຶ້ນແມ່ນຄໍາລາວເດີມ ແລະ ມີເຄົ້າມາຈາກພາສາປາລີ-ສັນສະກິດ, ດັ່ງຄໍາ ລິດຈະນາເປັນຄໍາກໍາມະໝາຍເຖິງ ຂຽນ, ແຕ່ງປະພັນ, ເປັນຄຸນນາມ ໝາຍເຖິ ງາມ. ລິດສະຫຍາ ເປັນຄໍານາມມີເຄົ້າມາຈາກພາສາສັນສະກິດ ໝາຍເຖິງຄວາມບ່ໍຢາກໃຫ້ຄົນອື່ນໄດ້ດີ, ຫຶງສາ, ຄວາມອິດສາບັງບຽດ. ລິດແລດ ເປັນຄໍາຄຸນນາມ ໝາຍເຖິງແນມເຫັນພຽງແວບດຽວ, ແນມເຫັນພໍວັບແວບ ຮຽກເຫັນພໍລິດແລດ.

ດັ່ງນັ້ນ ຈຶ່ງນໍາສຶກສາຮ່ວມກັນຄື ດັ່ງນີ້ແລ, ພໍ້ກັນໃໝ່ບົດຕໍ່ໄປ. 

ຮິບໂຮມໂດຍ: ພະກາ

KPL