*ທຸກປີເມື່ອເຂົ້າເຖິງລະດູຫນາວ, ຜູ້ຂຽນມັກຈະຄິດເຫັນງານບຸນຕ່າງໆທີ່ຈັດຂຶ້ນຢ່າງຄຶກຄື້ນມ່ວນຊື່ນຕັ້ງແຕ່ພາກເຫນືອຮອດພາກໃຕ້ ໂດຍສະເພາະການສະເຫລີມສະຫລອງ ບຸນປີໃໝ່ຂອງຊົນເຜົ່າມົ້ງ ຫລື ບຸນກິນຈຽງ ນໍເປເຈົ້າ  ເພື່ອຕ້ອນຮັບປີ 2025 ເຊິ່ງ ງານບຸນນີ້ ເຮົາຈະເຫັນການແຕ່ງກາຍ ທີ່ສວຍງາມ ແລະ ມີເອກະລັກ ໂດຍສະເພາະ “ຜ້າຂຽນທຽນ” ເປັນສິລະປະ ການສ້າງລວດລາຍເທິງແຜ່ນ​ແພ ເປັນເອກະລັກ ອີກແບບໜຶ່ງຂອງຊົນເຜົ່າມົ້ງ ທີ່ນິຍົມເຮັດກັນໃນກຸ່ມມົ້ງລາຍ ເປັນພູມປັນຍາ ແລະ ສິລະປະບູຮານດັ່ງເດີມ ທີ່ເປັນມໍລະດົກຕົກທອດມາແຕ່ບັນພະບູລຸດ ຖ່າຍທອດສືບຕໍ່ກັນມາ ຫລາຍຊົ່ວອາຍຸຄົນຈົນເຖິງປັດຈຸບັນ.

    “ຜ້າຂຽນທຽນ”  ຍັງເປັນຜ້າທີ່ແມ່ຍິງເຜົ່າມົ້ງລາຍທຸກຄົນມີຄວາມຜູກພັນ ແລະ ມີຄວາມສາມາດ ໃນການແຕ້ມລວດລາຍຂຽນທຽນ ລົງໃສ່ຜ້າທີ່ກຽມໄວ້ໄດ້ຢ່າງລະອຽດຊັບຊ້ອນ ຜ່ານຂະບວນການຈົນເປັນຜືນຜ້າທີ່ງົດງາມ, ເປັນທີ່ຮູ້ຈັກ ແລະ ນິຍົມກັນຫລາຍ ໃນການໃຊ້ຕັດຫຍີບເປັນກະໂປ່ງແມ່ຍິງ, ໃນອະດີດກະໂປງແມ່ຍິງຊົນເຜົ່າມົ້ງ ຈະແຕ້ມຫລວດລາຍຂຽນທຽນ ແລ້ວນຳໄປຍ້ອມສີ ແລະ ອັດກີບ ຈຶ່ງນຳໄປຕັດຫຍີບ, ກວ່າຈະຜ່ານຂະບວນການຈົນເປັນກະໂປງໄດ້ 1 ຜືນ ອາດຕ້ອງໃຊ້ເວລາໃນການເຮັດເກືອບ 1 ປີ.

    ເມື່ອເວລາຜ່ານໄປ ການທີ່ແມ່ຍິງຊົນເຜົ່າມົ້ງຈະມານັ່ງເອົາບິກຈຸ່ມນ້ຳທຽນ ແລ້ວມາຂຽນເທື່ອລະຂີດ, ແຕ້ມເທື່ອລະເສັ້ນ ກໍເປັນເລື່ອງຍາກທີ່ຈະທັນຕໍ່ການຊົມໃຊ້ໃນຍຸກປັດຈຸບັນ ຈຶ່ງຫັນປ່ຽນເທັກນິກການຂຽນທຽນ ແບບໃໝ່ທີ່ມີລັກສະນະຄ້າຍຄືການເຮັດຜ້າ ປຣາສະຕິກ ໃນປັດຈຸບັນ ໂດຍໃຊ້ອຸປະກອນທ່ອນນ້ອຍໆ ເຮັດມາຈາກໄມ້ ແລະ ທອງແດງ ທີ່ເອີ້ນວ່າ: “ຫລາຈັງ” ຈຸ່ມລົງໃສ່ທຽນ ຫລື  ຂີ້ເຜິ້ງຮ້ອນໆ ແລ້ວນໍາມາແຕ້ມລວດລາຍ ກໍຈະເຮັດໃຫ້ກາຍເປັນ ຜ້າສີນ້ຳເງິນທີ່ມີລວດລາຍເທິງຜ້າ, ລາຍກັນຊາ ຫລື  ຜ້າຝ້າຍທີ່ກຽມໄວ້. ຫລັງຈາກຂຽນລາຍແລ້ວໆຈຶ່ງນຳໄປຍ້ອມ ດ້ວຍສີນ້ຳເງິນທີ່ຫາໄດ້ຈາກທຳມະຊາດ ເຊັ່ນ: ຕົ້ນກັ້ງ ແລະ ຕົ້ນຫອມ ເມື່ອໄດ້ຕາມຕ້ອງການແລ້ວນຳໄປຕົ້ມດ້ວຍນ້ຳຮ້ອນ ໃຫ້ນ້ຳມັນລະລາຍກໍຈະໄດ້ຜ້າສີນ້ຳເງິນ ທີ່ມີລວດລາຍຂຽນທຽນ ເປັນສີຂາວຢູ່ທົ່ວທັງຜືນ ແລ້ວນຳໄປພັບອັດກີບເປັນກະໂປງ ຫລື ອາດນຳໄປປັກຫລວດລາຍຕ່າງໆ ດ້ວຍໄໝຫລາຍໆສີ ຕາມພື້ນທີ່ວ່າງຂອງຜ້າແລ້ວຈຶ່ງນຳມານຸ່ງເປັນຊຸດປະຈຳຊົນເຜົ່າ. ໃນປັດຈຸບັນ  ໄດ້ມີການປ່ຽນແປງທາງດ້ານເສດຖະກິດ ແລະ ຄວາມນິຍົມຂອງຜູ້ຊົມໃຊ້ ຈຶ່ງໄດ້ມີການປັບປ່ຽນວິຖີຊີວິດ ຈາກການເຮັດຜ້າຂຽນທຽນ ​ເພື່ອ​ຊົມ​ໃຊ້ໃນຄອບຄົວກໍ່​​ເປັນ​ສິນ​ຄ້າຂາຍ ຈຶ່ງມີການພັດທະນາຜະລິດອຸປະກອນແມ່ພີມປັກລວດລາຍຕ່າງໆແທນການຂຽນດ້ວຍມື, ໃຊ້ວິທີທີ່ເກີດຈາກຄວາມທັນສະໄໝຂອງຍຸກປັດຈຸບັນ ເພື່ອຄວາມວ່ອງໄວ ແລະ ຕອບສະໜອງຕໍ່ຜູ້ຊື້.

    ໃນອະນາຄົດ ການຂຽນທຽນ ທີ່ສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນເຖິງພູມປັນຍາ ດັ່ງເດີ່ມ ທີ່ເຄີຍເປັນມໍລະດົກ ຕົກທອດກັນມາ ອາດສູນຫາຍໄປ ກັບຄວາມທັນສະໄໝຂອງສັງຄົມ.

ຮຽບຮຽງໂດຍ: ລູກສຮຽບຮຽງໂດຍ: ລູກສາວຫລ້າາວຫລ້າ