*“ການຟ້ອນແຄນ” ຖືວ່າເປັນສິລະປະພື້ນເມືອງທີ່ມີຄວາມມ່ວນຊື່ນ ແລະ ເປັນເອກະລັກທາງວັດທະນະທຳ ຍອດນິຍົມຂອງຊົນເຜົ່າມົ້ງ, ເປັນສິລະປະທີ່ມີການຂະຫຍາຍຕົວດ້ວຍຫົວຄິດປະດິດສ້າງຂອງໝໍແຄນເຜົ່າມົ້ງ ແຕ່ລະຄົນ, ແຕ່ລະກຸ່ມ ເຊິ່ງປັດຈຸບັນບາງບ່ອນກໍບອກວ່າ: ການເຕັ້ນແຄນມີ 33 ແບບ, ແຕ່ຕົວຈິງແລ້ວ ແບບເຕັ້ນແຄນ ໄດ້ມີການພັດທະນາຢູ່ເລື້ອຍໆຕາມຍຸກສະໄໝການດຳລົງຊີວິດ, ຕາມແຕ່ລະທ້ອງຖິ່ນ. ສະນັ້ນ, ກໍຍາກທີ່ຈະກໍານົດຕາມມູນເຊື້ອສິລະປະພື້ນເມືອງຂອງມົ້ງດັ້ງເດີມໄວ້ ເຊິ່ງການຟ້ອນແຄນຂອງຊົນເຜົ່າມົ້ງຢູ່ລາວ ສ່ວນຫລາຍຍັງເປັນລາຍການຟ້ອນຂອງຜູ້ຊາຍບໍ່ທັນໃຫ້ແມ່ຍິງເຂົ້າຮ່ວມຕາມພື້ນຖານທີ່ເຄີຍມີມາ.

    ໃນການເປົ່າແຄນຊົນເຜົ່າມົ້ງ ເອີ້ນວ່າ: ການເປົ່າບູຊາກອງໃຫຍ່, ເປົ່າອົວຊູ້, ເປົ່າອົວປຼົວ ແລະ ການເປົ່າຕີລົວແມ່ນເປັນພາສາເປົ່າແຄນ ຫລື ບົດເປົ່າແຄນແຕ່ລະບົດທີ່ປະກອບໃນແຕ່ລະງານ ແລະ ພິທີກຳຕ່າງໆເຊັ່ນ: “ເປົ່າບູຊາກອງໃຫຍ່”, “ເປົ່າອົວຊູ້”, ເປົ່າອົວຊູ້ນ້ອຍ (ໃຊ້ໃນວົງມ່ວນຊື່), ເປົ່າອົວຊູ້ໃຫຍ່ (ໃຊ້ໃນພິທີງັນສົບ),  ມີການປະກອບຈັງຫວະເຕັ້ນ, ມີການປະກອບຈັງຫວະທາງພິທີກຳຄືຄູ່ເຂົ່າເປົ່າ,  “ເປົ່າ ອົວປຼົວ” ມີການປະກອບຈັງຫວະເຕັ້ນຫລາຍໆແບບ,  “ເປົ່າຕີລົວ” ເປັນການເປົ່າແຂ່ງຂັນດ້ວຍການເຕັ້ນຫລາຍໆແບບຟົດພື້ນຄື: ເສັງເປົ່າ, ເສັງເຕັ້ນແຄນ, ເປົ່າໂຕ້ວາທີກັນ, ເປົ່າເປັນເນື້ອຄວາມໂຕ້ຕອບ ຫລື ທວາຍກັນແຕ່ປັດຈຸບັນການເປົ່າ “ອົວຊູ້ນ້ອຍ” ເປັນການເຕັ້ນແຄນແບບມ່ວນຊື່ນ ເຜີຍແຜ່ຕາມຖ້ອງຖິ່ນຕ່າງໆຫລາຍກວ່າໝູ່ເພາະວ່າປະເພນີນີ້ບໍ່ເປັນການຄະລຳທາງຮິດຄອງແຕ່ໃຫ້ເໝາະກັບສະຖານທີ່ ແລະ ກາລະເວລາວ່າຄວນເປົ່າເວລາໃດ ແລະ ສະຖານທີ່ໃດ.

    ຮູບແບບການເຕ້ັນແຄນຈຳນວນໜຶ່ງ ຈາກແບບເປົ່າອົວຊູ້ນ້ອຍເຊິ່ງ ເປັນທີ່ນິຍົມຕາມທ້ອງຖີ່ນຊົນເຜົ່າມົ້ງ ແລະ ນັບທັງວົງການສິລະປະ, ອາຊີບ, ໄດ້ນໍາມາປະຍຸກສົ່ງເສີມ ເພື່ອຈັດລາຍການສະແດງຂອງຕົນເອງ ຕາມແບບພື້ນເມືອງໃນເບື້ອງຕົ້ນໝໍແຄນ ຈະເປົ່າຂຶ້ນຕົ້ນດ້ວຍຕອນທຳນອງ ຕັ້ງ 6 ຫລື 3 ເທື່ອ, ລົງບົດແລ້ວເປົ່າເຂົ້າສູ່ຕອນເຕັ້ນແຄນ 6 ເທື່ອ ແລ້ວລົງບົດຈົບ, ຄວາມຈິງແລ້ວຄວນຈະເປົ່າຕາມແບບພື້ນເມືອງໃຊ້ເວລາ 10 ນາທີ ຈຶ່ງຈະຈົບ, ມາຮອດປັດຈຸບັນ ເຂົາເຈົ້າຈະເຮັດໃຫ້ການເປົ່າຫຍໍ້ເວລາລົງກວ່າເກົ່າ, ເນັ້ນໜັກເຖິງລີລາການເຕັ້ນ ໃຫ້ໄດ້ເຕັ້ນໄວກວ່າເກົ່າເພື່ອເໝາະສົມແກ່ບັນຍາກາດ ແລະ ຄວາມນິຍົມຂອງຍຸກ. ເມື່ອເປົ່າເຂົ້າສູ່ການເຕັ້ນແລ້ວໝໍແຄນ ມັກຈະສະແດງລີລາ ໃນການເຕັ້ນຕາມຄວາມສາມາດຂອງຕົນ ໂດຍບໍ່ຈຳກັດຮັດແຄບແລ້ວແຕ່ມີຫົວຄິດປະດິດສ້າງ ໃນການເຕັ້ນເຊິ່ງເນື້ອໃນລ້ວນແຕ່ບົງບອກເຖິງຄວາມຈົບງາມ.