ຂປລ
ໃນສະພາບໂລກ ແລະ ພາກພື້ນ ຍັງສືບຕໍ່ມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກສັບສົນ ໂດຍສະເພາະທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ບໍ່ເວັ້ນແຕ່ປະເທດທີ່ພັດທະນາແລ້ວ, ຫລາຍປະເທດປະຕິບັດນະໂຍບາຍ ປະຢັດ ຮັດສາຍແອວ ໃຫ້ການໃຊ້ການຈ່າຍກຸ້ມຄ່າ ມີປະໂຫຍດສູງສຸດ ເພື່ອພ້ອມກັນຜ່ານຜ່າຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຂັດສົນຊົ່ວຄາວນີ້ໃຫ້ໄດ້.
ໃນສະພາບໂລກ ແລະ ພາກພື້ນ ຍັງສືບຕໍ່ມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກສັບສົນ ໂດຍສະເພາະທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ບໍ່ເວັ້ນແຕ່ປະເທດ ທີ່ພັດທະນາແລ້ວ, ຫລາຍປະເທດປະຕິ ບັດນະໂຍບາຍ ປະຢັດຮັດສາຍແອວ ໃຫ້ການໃຊ້ ການຈ່າຍກຸ້ມຄ່າ ມີປະໂຫຍດສູງສຸດ ເພື່ອພ້ອມກັນຜ່ານຜ່າ ຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຂັດສົນ ຊົ່ວຄາວນີ້ໃຫ້ໄດ້. ບົດຮັກພາສາລາວວັນນີ້ ຈຶ່ງນໍາເອົາສອງຄໍາດັ່ງຫົວຂໍ້ມາທົບທວນນໍາກັນ.
ຄໍາ “ປະຢັດ” ເປັນຄໍາລາວ ມີເຄົ້າມາຈາກພາສາຂະແມ ຖ້າຂຽນແບບລາວຈະອອກເປັນຮູບ “ບຣຢັດ” ທີ່ອອກສຽງວ່າ ປຣໍຢັດ ມີຄວາມໝາຍວ່າ ລະວັງ ຫລື ລະມັດລະວັງ. ຢູ່ໃນດໍາລັດ ວ່າດ້ວຍການປະຢັດ ແລະ ຕ້ານ ການຟູມເຟືອຍ (ເລກທີ 205/ລບ, ລົງວັນທີ 22/7/2022) ໄດ້ນິຍາມຄວາມໝາຍ “ການປະຢັດ” ແມ່ນການຫລຸດຜ່ອນຄ່າສິ້ນເປືອງ ໃນການນໍາໃຊ້ງົບປະມານຂອງລັດ, ແຫລ່ງທຶນ, ຊັບສິນ, ແຮງງານ, ເວລາ, ຊັບພະຍາ ກອນທໍາມະຊາດ, ພະລັງງານ ແລະ ອື່ນໆ ທີ່ມີຢູ່ຢ່າງຈໍາກັດ ໃຫ້ມີປະສິດທິຜົນສູງສຸດ ໂດຍການນໍາໃຊ້ ແຫລ່ງຊັບພະຍາກອນດັ່ງກ່າວ ດ້ວຍແຫລ່ງທຶນທີ່ເທົ່າ ຫລື ໜ້ອຍກວ່າເກົ່າ, ແຕ່ໄດ້ຮັບຜົນຕອບແທນຫລາຍ ແລະ ດີກວ່າ ເກົ່າ ຕາມອັດຕາທີ່ຕໍ່າກວ່າ ກໍານົດໝາຍ, ຫົວໜ່ວຍລາຄາ, ປະລິມານ ແລະ ລະດັບທີ່ໄດ້ກໍານົດໄວ້ ຫລື ຕາມຄວາມຈໍາເປັນ ແຕ່ກໍ່ຍັງສາມາດເຮັດໃຫ້ ວຽກງານບັນລຸຜົນສໍາເລັດໄດ້ຕາມເປົ້າໝາຍ.
ຄໍານີ້ ພື້ນຖານແລ້ວມີຄວາມໝາຍຄືກັນກັບຄໍາລາວດັ້ງເດີມ “ຢອມ” ເຊິ່ງການໃຊ້ຕົວຈິງມັກພົບ ທັງລັກສະນະສະເພາະ ແລະ ໂດຍລວມ ເຊັ່ນ ຢອມກິນ ໝາຍເຖິງ ກິນຢ່າງລະມັດລະວັງ ບໍ່ໃຫ້ເຮ່ຍຮວາຍເສຍຖິ້ມ, ແຕ່ບໍ່ໝາຍວ່າບໍ່ກິນ. ຄວາມໝາຍ ຢອມ ບໍ່ໄດ້ກໍານົດຕາຍຕົວປະລິມານ. ນອກນັ້ນຍັງພົບການໃຊ້ “ຢອມກີິນຢອມຈ່າຍ” ຫລື ຢອມກິນຢອມໃຊ້. ໃນຄວາມໝາຍ ວະລີທີ່ຍົກມາ ບໍ່ໝາຍວ່າ ບໍ່ໃຫ້ກິນ ບໍ່ໃຫ້ຈ່າຍ, ແຕ່ຫາກ ໝາຍເຖິງ ກິນ-ໃຊ້-ຈ່າຍ ຢ່າງມີສະຕິ ລະມັດລະວັງ ມີສ່ວນຈົ່ງເອົາໄວ້ແດ່ວ່າຊັ້ນສາ. ຕາມການສຶກສາ, ຄໍາ “ຢອມ” ບໍ່ພົບການໃຊ້ໄປກັບເວລາ.
ສ່ວນຄໍາ “ຟູມເຟືອຍ” ມີຄວາມໝາຍກົງກັນຂ້າມກັບຄໍາ “ປະຢັດ” ເຊິ່ງໃນດໍາລັດສະບັບເລກທີ 205/ລບ ກໍ່ໄດ້ອະທິບາຍແຈ້ງວ່າ “ການຟູມເຟືອຍ” ໝາຍເຖິງ ການນໍາໃຊ້ງົບປະມານ, ທຶນ ແລະ ຊັບສິນ, ແຮງງານ, ເວລາ, ຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດ, ພະລັງງານ ແລະ ອື່ນໆ ທີ່ເກີນກໍານົດໝາຍ, ບໍ່ເກີດປະໂຫຍດ ແລະ ບໍ່ມີປະສິດທິຜົນສູງ. ສະນັ້ນ ໃນຄວາມໝາຍ “ຟູມເຟືອຍ” ກໍ່ໝາຍເຖິງພຶດຕິກໍາຂອງມະນຸດທີ່ນໍາໃຊ້ເວລາ, ເງິນ-ທຶນ...ແບບຂາດສະຕິ, ບໍ່ຫລິງເຫັນອະນາຄົດຍາວໄກ, ທັງບໍ່ຄໍານຶງຜົນປະໂຫຍດຂອງການກະທໍານັ້ນໆ ເທົ່າທີ່ຄວນ.
ຢ່າງໃດກໍ່ດີ ສະເພາະຄໍາ “ປະຢັດ” ກໍ່ມີບາງຄໍາເຫັນວ່າ ແມ່ນຄວາມໝາຍດຽວກັບຄໍາ “ຂີ້ຖີ່”, ແຕ່ໃນຄວາມໝາຍທາງວັດຈະນະນັ້ນ ເປັນຄົນລະອັນ. “ຂີ້ຖີ່” ເປັນຄໍາຄຸນນາມ ຫລື ວິເສດ ໝາຍເຖິງຄຸນລັກສະນະ ຂອງ ຄົນທີ່ບໍ່ ຢາກປັນສິ່ງຂອງຂອງຕົນ ໃຫ້ຜູ້ອື່ນ ເອີ້ນ ຄົນຂີ້ຖີ່ ຫລື ຂີ້ໜຽວ ກໍ່ວ່າ.
ດັ່ງນັ້ນ ຈຶ່ງນໍາມາສຶກສາຮ່ວມກັນຄືດັ່ງນີ້ແລ, ພໍ້ກັນໃໝ່ບົດຕໍ່ໄປ.
* ຮິບໂຮມໂດຍ: ພະກາ
KPL
