xtgmf]k; 3 25/10/2024 0j k; c]t gsfdko dh k;l6 j ]t[q [75 h ,7v'dkog'y ocsj ']a f gxa oma oltw\mu j ,u 7;k,g0A ,c0'F 3xj '.l gxa ofu 9y 8vo c]t p5 8y me ໂດຍ: ຢ່າຕົ່ງ່ າົ່ ງ *** ອ່ານຕໍ່ສະບັບໜ້າ ***່ າໍ່ ສັ ບ້ າ *ພັກ-ລັດຖະບານ ຍາມໃດກໍ່ ໃຫ້ຄວາມສໍາຄັນປະຕິບັດນະໂຍ ບາຍອັ ນສ ະເໝີຕົ້ ນສ ະເໝີປ າຍ ໃນ ການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງ ຄົມ ດ້ວຍຈັງຫວະເຕີບໂຕຢ່າງ ແຂງແຮງ, ຕໍ່ເນື່ອງຕິດພັນກັບ ການເອົາໃຈໃສ່ວາງເປົ້າໝາຍ ຍຸດທ ະສ າດດ້ ານປ່ າໄ ມ້ ເພື່ອບັ ນລຸ ເນື້ອທີ່ປົກຫຸ້ມຂອງປ່າໄມ້ໃຫ້ໄດ້ 70%, ໄປພ້ອມໆກັບການວາງ ມາດ ຕ ະກ ານທີ່ ເໝາະສົ ມໃ ນກ ານ ປົກປັກຮັກສາຊັບພະຍາກອນ ທຳມ ະຊາດອື່ ນໆ ແລະ ສິ່ງແ ວດ ລ້ອມຕາມທິ ດສີ ຂ ຽວ ແລະຍືນຍົ ງ, ໄດ້ເອົາໃ ຈໃ ສ່ສະ ກັ ດກັ້ ນ ການລ່ າ, ການທ ຳລ າຍແລະການຄ້ າ-ຂາຍ ສັດນ້ ຳ, ສັດປ່າ ແລະ ພືດພັນປ່ າ ແບບຊ ະຊ າ ແລະ ຜິດກົດໝາຍ. ລັດຖ ະບ ານໄ ດ້ປ ະກ າດໃ ຊ້ກົ ດ ໝາຍ ວ່າດ້ວຍການປົກປັກຮັກ ສາສິ່ງແວດລ້ອມ, ກົດໝາຍວ່າ ດ້ວຍປ່າໄມ້, ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍ ສັດນ້ຳ ແລະ ສັດປ່າ ແລະ ກົດ ໝາຍອື່ນໆທີ່ກ່ ຽວຂ້ ອງ. ແຕ່ຢ່ າງ ໃດກໍ່ດີ ປ່າໄມ້ຂອງ ສປປ ລາວ ໃນໄລຍະຜ່ານມາ ໄດ້ຖືກກະທົບ *ວັນທີ 12 ຕຸລາ ຂອງທຸກໆປີ ປະຊາຊົນລາວບັນດາເຜົ່າ ພາຍໃຕ້ ການນໍາພາຂອງພັກ ແລະ ລັດຖະ ບານແຫ່ງສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິ ປະໄຕປະຊາຊົນລາວໄດ້ພ້ອມພາກັນ ຈັດຕັ້ງການສະເຫລີມສະຫລອງ ວັນປະກາດຄວາມເປັນອິດສະລະ ພາບ ແລະ ປະກາດເອກະລາດ ແຫ່ງຊາດຢ່າງເປັນທາງການ ອອກ ຈາກການເປັນຫົວເມືອງຂຶ້ນຂອງ ຈັກກະພັດຕ່າງດ້າວ ໃນວັນທີ 12 ຕຸລາ 1945. ເມື່ອຫວນຄືນເຖິງເຫດການ ປະຫວັດສາດອັນສໍາຄັນຂອງຊາດ ລາວຈະເຫັນໄດ້ວ່າບັນພະບູລຸດຂອງ ປະຊາຊົນລາວໄດ້ຜ່ານຜ່າຫລາຍ ໄລຍະທີ່ມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກແລະ ສັບສົນ. ປະເທດລາວຂາດຄວາມ ເປັນເອກະລາດ ແລະ ຕົກຢູ່ໃນຊາ ຕາກໍາທີ່ທໍລະມານ ແລະ ຫົດຫູ່ຢ່າງ ແສນສາຫັດ ທີ່ຫາອັນປຽບບໍ່ໄດ້, ຍ້ອນຖືກຕ່າງຊາດກົດຂີ່ຂົ່ມເຫັງ. ຄືດັ່ງທີ່ພວກເຮົາຊາບນໍາກັນດີແລ້ວ ວ່າ ອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງເມື່ອ ກ່ອນມີແຜ່ນດິນທີ່ກວ້າງໃຫຍ່ໄພ ສານ, ແຕ່ຍ້ອນບັນດາຂຸນນາງແຍ່ງ ຊິງອໍານາດກັນ ຈຶ່ງເກີດມີຄວາມ ແຕກແຍກກັນພາຍໃນ ແລະ ໄດ້ແຍກ ບົດສະເໜີ ົີ ແລະ ເສື່ອມໂ ຊມລົງ ທັງເຮັດໃຫ້ ພື້ນທີ່ ປ່ າຫ ລຸດໜ້ ອຍຖ ອຍລົ ງຍ້ອນ ຫລາຍສາເຫດ ເຊິ່ງບໍ່ແມ່ນສິ່ງ ທີ່ເພິ່ງປາຖະໜາຂອງປະຊາຊົນ ລາວທັງຊ າດ. ເພື່ອປະກອບສ່ວນ ສຳຄັນເຮັດໃຫ້ແນວທາງ-ນະໂຍ ບາຍຂອງພັກ-ລັດຖະບານ ກ່ຽວ ກັບວຽກງານປົກປັກຮັກສາສິ່ງ ແວດລ້ອມໄປຕາມທິດຍືນຍົງປະ ກົດຜົນເປັນຈິງຕາມລະດັບຄາດ ໝາຍທີ່ວາງໄວ້ນັ້ນ ມັນຮຽກຮ້ອງ ໃຫ້ອົງກ ານຈັດຕັ້ງຂອງລັ ດ, ອຳ ນາດການປົກຄອງທຸກຂັ້ນ, ອົງ ການຈ ະຕັ້ງມະຫາຊົນ, ຫົວໜ່ວຍ ທຸລະກິດ, ຕະຫລອດເຖິງພໍ່ແມ່ ປະຊາຊົນທຸກທົ່ວໜ້າ ຈົ່ງພ້ອມ ກັນປ ະຕິ ບັດພັນທະຂອງຕົ ນ ເຂົ້າ ໃນການປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດ ລ້ອມ ກໍ່ຄືການອະນຸລັກສັດນ້ຳ, ສັດປ່ າ ແລະ ພືດພັນປ່າ. ອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງອອກເປັນ 3ອານາຈັກນ້ອຍຄື:ຫລວງພະບາງ, ວຽງຈັນ ແລະ ຈໍາປາສັກ ທີ່ບໍ່ປອງ ດອງກັນ. ອັນເປັນການເປີດຊ່ອງ ຫວ່າງໃຫ້ຕ່າງຊາດສວຍໂອກາດ ເຂົ້າມາຮຸກຮານອານາຈັກລາວລ້ານ ຊ້າງ, ໃນທີ່ສຸດກໍຖືກສັກດີນາສະ ຫຍາມ ເຂົ້າມາຮຸກຮານລາວ ແລະ ລາວກໍກາຍເປັນປະເທດສະລາດ ແລະ ເມືອງສ່ວຍຂອງສະຫຍາມ ນັບແຕ່ປີ 1778 ເປັນເວລາຍາວ ນານເຖິງ 114 ປີ ກ່ອນທີ່ຈັກກະພັດ ຝຣັ່ງເສດ ຈະເຂົ້າມາຍຶດຄອງເອົາ ປະເທດລາວລ້ານຊ້າງ ໃນປີ 1893 (ພາຍຫລັງທີ່ຍຶດຄອງ ກໍາປູເຈຍ ປີ 1863 ແລະ ຫວຽດນາມ ປີ 1883). ຝຣັ່ງເສດ ແລະ ສະຫຍາມ ໄດ້ເຊັນສັນຍາສະຫງົບເສິກ ແລະ ເຊັນອະນຸສັນຍາ ສະຫຍາມ-ຝຣັ່ງ ເສດ ໃນປີ 1893 ໂດຍທີ່ຝ່າຍສະ ຫຍາມຕ້ອງຍອມຮັບຮູ້ດິນແດນຝັ່ງ ຊ້າຍຂອງແມ່ນໍ້າຂອງພ້ອມດ້ວຍ ແຂວງໄຊຍະບູລີ ແລະ ຈໍາປະສັກ ຂອງອານາຈັກລາວລ້ານຊ້າງ ໃຫ້ເປັນກໍາມະສິດຂອງຈັກກະພັດ ຝຣັ່ງເສດ. ແຕ່ນັ້ນມາ, ປະເທດລາວກໍ ກາຍເປັນເມືອງຂຶ້ນຂອງຈັກກະພັດ ຝຣັ່ງເສດ. ແຕ່ວ່າຊະຕາຂອງປະ ຊາຊົນລາວຍັງບໍ່ຂາດແລະ ຜືນແຜ່ນ ດິນຂອງລາວຍັງບໍ່ສູນຫາຍ ຍ້ອນ ນໍ້າໃຈຮັກຊາດທີ່ສູງສົ່ງຂອງປະຊາ ຊົນລາວ ບວກກັບກະແສຟອງ ມະຫາປະຕິວັດ ເດືອນຕຸລາ 1917 ແລະ ການປະກາດສະຖາປະນາ ປະເທດສະຫະພາບສັງຄົມນິຍົມ ໂຊວຽດໄດ້ເປັນກໍາລັງແຮງຊຸກຍູ້ ໃຫ້ແກ່ການດໍາເນີນຂະບວນການ ປະຕິວັດຊາດ ຢູ່ໃນສາມຊາດ ອິນດູຈີນ. ໃນປີ 1930 ກໍໄດ້ມີການ ສ້າງຕັ້ງພັກຄອມມູນິດອິນດູຈີນຂຶ້ນ ແລະ ໃນປີ 1934 ຄະນະພັກແຄວ້ນ ລາວກໍໄດ້ຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ ເພື່ອ ເປັນແກນນໍາຂອງຂະບວນການຕໍ່ສູ້ ກູ້ຊາດຂອງປະຊາຊົນສາມຊາດອິນ ດູຈີນຕໍ່ຕ້ານຈັກກະພັດຜູ້ຮຸກຮານ. ທ້າຍປີ 1944 ຂຸນເສິກຍີ່ປຸ່ນໄດ້ ເລີ່ມຕົ້ນຮຸກຮານ ແລະ ຍຶດປະເທດ ລາວ. ໃນຕົ້ນປີ 1945 ຂຸນເສິກຍີ່ ປຸ່ນ ໄດ້ໂຄ້ນລົ້ມອໍານາດການປົກ ຄອງຂອງຝຣັ່ງເສດຢູ່ລາວ ພ້ອມທັງ ຫລອກລວງວ່າຈະຊ່ວຍໃຫ້ລາວ ເປັນປະເທດມີ ເອກະລາດ ແລະ ຈະ ສ້າງໃຫ້ປະເທດລາວຢູ່ໃນຂອບວົງ ໄພບຸນມະຫາອາຊີບູຣະພາ. ຄວາມ ຈິງແລ້ວ ແມ່ນກົນອຸບາຍຂອງຍີ່ປຸ່ນ ເພື່ອຊ່ວຍສະຫຍາມໃຫ້ມາຕີເອົາດິນ ແດນຝັ່ງຂວາຂອງແມ່ນໍ້າຂອງ ຄື: ແຂວງໄຊຍະບູລີ ແລະ ຈໍາປາສັກ. ໄລຍະນີ້ປະເທດລາວຕົກຢູ່ໃນ ແອກປົກຄອງຂອງສອງຈັກກະພັດ ລ່າເມືອງຂຶ້ນ ຝຣັ່ງເສດ ແລະ ຍີ່ປຸ່ນ. ໃນເວລານັ້ນຂະບວນການຕໍ່ສູ້ກູ້ຊາດ ພາຍໃຕ້ການນໍາພາຂອງພັກກອມ ມູນິດອິນດູຈີນແລະຄະນະພັກແຄວ້ນ ລາວ ກໍໄດ້ເຕີບໃຫຍ່ຂະຫຍາຍຕົວ ຢ່າງກວ້າງຂວາງ ແລະ ໄວວາ, ປະ ຊາຊົນຄົນລາວທຸກຊັ້ນຄົນ ໄດ້ຕັ້ງ ໜ້າປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການລຸກ ຂຶ້ນຕໍ່ສູ້ຕ້ານກັບຈັກກະພັດຝຣັ່ງເສດ ແລະ ຈັກກະພັດຍີ່ປຸ່ນ ພາຍໃຕ້ຄໍາ ຂວັນຕີຕ້ານຝຣັ່ງເສດ, ຂັບໄລ່ຍີ່ປຸ່ນ ຍາດເອົາເອກະລາດ. ຂະບວນການຕໍ່ ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວສາມາດຍາດ ໄດ້ໄຊຊະນະຂອງການຕໍ່ສູ້ຢ່າງຕໍ່ ເນື່ອງ. ໂດຍຖືເອົາໂອກາດທີ່ຂຸນເສິກ ຍີ່ປຸ່ນຍອມປະລາໄຊໃນສົງຄາມ ໂລກຄັ້ງທີ II ແລະ ກອງທະຫານ ຂອງ ຝຣັ່ງເສດ ຍັງບໍ່ທັນສາມາດຕັ້ງ ຕົວທັນ, ພາຍໃຕ້ການນໍາພາຂອງພັກ ກອມມູນິດອິນດູຈີນ ໂດຍສະເພາະ ແມ່ນອົງຄະນະພັກແຄວ້ນລາວ, ປະ ຊາຊົນລາວໄດ້ລຸກຮື້ຂຶ້ນຍຶດອໍານາດ ການປົກຄອງໃນວັນທີ 23 ສິງຫາ 1945. ການເດີນຂະບວນເພື່ອຍຶດ ອໍານາດໄດ້ເລີ່ມເກີດຂຶ້ນທີ່ວຽງຈັນ, ຈາກນັ້ນກໍໄດ້ແຜ່ລາມໄປຫລາຍ ແຂວງໃນທົ່ວປະເທດລາວ ເພື່ອ ທວງໃຫ້ລົບລ້າງອໍານາດການປົກ ຄອງທີ່ເປັນເຄື່ອງມືຂອງຂຸນເສິກ ຍີ່ປຸ່ນ ແລະ ສ້າງຕັ້ງອໍານາດການ ປົກຄອງໃໝ່ຂຶ້ນມາແທນ ໂດຍຮຽກ ຮ້ອງໃຫ້ມີຄວາມສາມັກຄີເປັນປຶກ ແຜ່ນເພື່ອສະກັດກັ້ນການກັບຄືນມາ ມີອໍານາດຂອງພວກຝຣັ່ງເສດ. ການສ້າງຕັ້ງ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ຫວຽດນາມ ໃນວັນ ທີ 2 ກັນຍາ 1945, ໄດ້ເປັນກໍາລັງ ກະຕຸກຊຸກຍູ້ຂະບວນການປະຕິວັດ ຕະຫລອດໄລຍະຜ່ານມາ ບັນ ດາຂະແ ໜງກ ານ, ອຳນາດການ ປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ, ຕະຫລອດ ຮອດພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າ ທຸກທົ່ວໜ້າ, ສະຖາບັນການສຶກ ສາ, ອົງການຈັດຕັ້ງມະຫາຊົນ, ຫົວໜ່ວຍທຸລະກິດ, ພາກເອກະ ຊົນລວມທັງຄູ່ຮ່ວມພັດທະນາ ແລະ ອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນ ໄດ້ ປະກ ອບສ່ ວນຢ່ າງຕັ້ ງໜ້ າເຂົ້າໃ ນ -q ,g-u p;a odkom6 f]k; 7q [Iv[ 79 xu x;'-q o]k;ma '-kfrh v,da o xq dxa dIa dlklyj 'c;f]h v,.sh pn opq ' ການປົ ກປັ ກຮັ ກສ າ ແລະ ສ້າງສ າ ປະເທດຊາດຢ່າງເປັນເຈົ້າການ. ການພັ ດທະນ າເສດຖະກິ ດ-ສັງ ຄົ ມ ໄດ້ຄ ຳນຶ ງ ເຖິງກ ານຮັ ບ ປ ະກັ ນ ຄ ວາມສົ ມດຸ ນ ລະຫ ວ່າງກ ານຂ ະ ຫຍາຍຕົວທາງເສດຖະກິດ-ສັງ ຄົມ,ການ ປົ ກປັ ກຮັ ກສ າສິ່ ງແ ວດ ລ້ ອມ ແລະ ການນ ຳໃ ຊ້ຊັ ບພ ະຍ າ ກອນທ ຳມ ະຊ າດຢ່ າງຍື ນຍົ ງ,ລວມ ທັງມີຄວາມຮັບຜິດຊອບຮ່ວມ ກັນການຕ້ານ ແລະ ສະກັດກັ້ນ ການຄ້າ-ຂາຍສັດປ່າແບບຊະ ຊາຍແລະຜິດກົ ດໝ າຍ,ແນໃ ສ່ຮັ ບ ປະກັນບໍ່ໃຫ້ບົກແຫ້ງຕາມທິດສີ ຂຽວ ແລະ ຍືນຍົ ງຕ ະຫລອດໄປ. ຢູ່ໃນປະເທດລາວໃຫ້ມີຄວາມຈູບ ຈ້າວຫ້າວຫັນຂຶ້ນກວ່າເກົ່າ. ໃນ ວັນທີ 15 ກັນຍາ 1945, ເຈົ້າມະ ຫາອຸປະລາດເພັດຊະລາດ ກໍໄດ້ປະ ກາດໂຮມເອົາອານາຈັກຈໍາປາສັກ, ເຊິ່ງເປັນຫົວເມືອງຂຶ້ນຂອງຝຣັ່ງ ເສດເຂົ້າເປັນອັນໜຶ່ງອັນດຽວກັບ ອານາຈັກຫລວງພະບາງ ແລະ ໄດ້ ປະກາດວ່າ: “ບັນດາສັນຍາ ແລະ ຂໍ້ຜູກພັນທາງການເມືອງທີ່ເຄີຍ ມີມາລະຫວ່າງ ລາວ ແລະ ຝຣັ່ງ ເສດ ນັ້ນຖືວ່າໝົດຄຸນຄ່າ ແລະ ຕົກເປັນໂມຄະທັງໝົດ ເດັດຂາດ ບໍ່ໃຫ້ຝຣັ່ງເສດ ເຂົ້າມາຫຍຸ້ງກ່ຽວ ແລະ ແຊກແຊງເຂົ້າໃນກິດຈະ ການພາຍໃນຂອງລາວ”. ໃນວັນທີ 8 ຕຸລາ 1945 ຄະ ນະລາວອິດສະຫລະກໍໄດ້ປະຊຸມກັນ ເພື່ອວາງແຜນການຈັດຕັ້ງລັດຖະ ບານ ລາວອິດສະຫລະ ແລະ ປະ ກາດຄວາມເປັນເອກະລາດ ແລະ ອິດສະຫຼະພາບຂອງລາວ. ຈາກ ນັ້ນ, ປະທານກອງປະຊຸມກໍໄດ້ເຮັດ ລາຍງານຜົນກອງປະຊຸມໄປໃຫ້ ເຈົ້າຊີວິດ ສີສະຫວ່າງວົງ ຊາບກ່ຽວ ກັບ ການປ່ຽນແປງການປົກຄອງທີ່ ຄະນະກໍາມະການລາດຊະດອນຈະ ປະກາດ; ສະເໜີໃຫ້ເຈົ້າຊີວິດຮັບ ຮອງເອົາລັດຖະທໍາມະນູນ ທີ່ຄະນະ ກໍາມະການລາດຊະດອນຈະໄດ້ນໍາ ສະເໜີ; ຂໍໃຫ້ປະກາດລົບລ້າງລັດ ຖະບານແຫ່ງລາດຊະອານາຈັກ ຫລວງພະບາງ. ຈາກນັ້ນ, ໃຫ້ຮັບ ຮອງເອົາລັດຖະບານໃໝ່ ພາຍໃຕ້ ລັດຖະທໍາມະນູນທີ່ຈະປະກາດ; ແລະ ຂໍສະເໜີໃຫ້ເຈົ້າຊີວິດ ສີສະຫວ່າງ ວົງ ເປັນກະສັດລາວທັງໝົດປະເທດ ພາຍໃຕ້ລັດຖະທໍາມະນູນ. ໃນວັນທີ 10 ຕຸລາ 1945 ເຈົ້າເພັດສະລາດ ໄດ້ຮຽກເອີ້ນບັນດາຂ້າລາດຊະການ ແລະ ປະຊາຊົນໃນນະຄອນວຽງຈັນ ເຂົ້າພົບປະ ແລະ ໄດ້ແຈ້ງໃຫ້ຊາບ ວ່າເຈົ້າຊີວິດ ສີສະຫວ່າງວົງ ໄດ້ ສັ່ງຖອດຖອນຕົນເອງອອກຈາກຕໍາ ແໜ່ງມະຫາອຸປະລາດ, ພ້ອມທັງ ແຈ້ງວ່າ ເຈົ້າຊີວິດ ສີສະຫວ່າງວົງ ໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ຝຣັ່ງເສດກັບຄືນ ມາປົກຄອງລາວຕາມເດີມ.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTc3MTYxMQ==