xtgmf]k; 3 01/08/2024 0j k; c]t gsfdko dh k;l6 j ]t[q [75 h ,7v'dkog'y ocsj ']a f gxa oma oltw\mu j ,u 7;k,g0A ,c0'F 3xj '.l gxa ofu 9y 8vo c]t p5 8y me ຮິບໂຮມໂດຍ: ພະກາ 0U 8q ,{0U lt|q ,{ 0U ly d .orklk]k; ໂດຍ: ຄ້ອງໃໝ່ mj kcI' dko8=j ks6 d ບົດສະເໜີ ໂດຍ: ກິດຕາ ;y mtpkw]76 fq '7e-h k' lts]v';a olh k'8A 'ltstra oc,j py ']k; * ກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະ ກິລາ (ສສກ) ຮ່ວມກັບສະຖານ ທູດອົດສະຕຣາລີ ປະຈຳລາວ ແລະ ວິທະຍາໄລຄູດົງຄຳຊ້າງ ຈັດພິທີ ສະເຫລີມສະຫລອງວັນສ້າງຕັ້ງ ສະຫະພັນແມ່ຍິງລາວ ຄົບຮອບ 69 ປີ (20 ກໍລະກົດ 1955-20 ກໍລະກົດ 2024), ພ້ອມທັງເປີດ ນຳໃຊ້ ເອກະສານແນະນຳການປົກ ປ້ອງແລະຮັກສາຄວາມປອດໄພສຳ ລັບເດັກ ຂອງຂະແໜງການສຶກ ສາ ແລະ ກິລາຢ່າງເປັນທາງການ ແລະ ຈັດຝຶກອົບຮົມຄູຝຶກໃນຫົວຂໍ້ “ການ ປົກປ້ອງ ແລະ ຮັກສາຄວາມປອດ ໄພສຳລັບເດັກ” ໃຫ້ບັນດາຄູສອນ ຢູ່ວິທະຍາໄລຄູດົງຄຳຊ້າງ ເພື່ອ ເປັນຄູຝຶກວຽກງານປົກປ້ອງເດັກ ໃນອະນາຄົດໂດຍການເປັນປະທານ ຂອງ ທ່ານ ສົມສີ ສຸດທິວົງ ຮອງ ຫົວໜ້າຫ້ອງການ, ຜູ້ປະຈໍາການ ຄະນະກໍາມາທິການ ເພື່ອຄວາມ ກ້າວໜ້າຂອງແມ່ຍິງ,ແມ່ແລະ ເດັກ, ກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະ ກິລາ, ທ່ານ ນາງ ວາເນັດຊ້າ ເຮັກກາທີ້ ເລຂາເອກດ້ານ ຂະແໜງສາທາລະ ນະສຸກ ແລະ ຂະແໜງການສຶກສາ, ສະຖານທູດອົດສະຕຣາລີ ປະຈຳ ລາວ. ທ່ານ ສົມສີ ສຸດທິວົງ ໄດ້ໃຫ້ຮູ້ ວ່າ: ການປົກປ້ອງແລະການຮັກສາ ຄວາມປອດໄພສຳລັບເດັກ ແມ່ນ ວຽກງານບຸລິມະສິດຂອງລັດຖະ ບານ ແຫ່ງ ສປປ ລາວ ແລະ ລັດຖະ ບານອົດສະຕຣາລີ, ຄູມີບົດບາດສຳ ຄັນໃນການປົກປ້ອງເດັກ ໂດຍການ ມີສ່ວນຮ່ວມ, ໄດ້ຮັບການສະໜັບສະ ໜູນ ແລະ ມີຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບການ ປົກປ້ອງເດັກ ເຊິ່ງວິທີການປະຕິບັດ ຂອງຄູ ສາມາດສ້າງຄວາມແຕກ ຕ່າງດ້ານສະພາບແວດລ້ອມທີ່ດີ ກວ່າເກົ່າ ເພື່ອການຮຽນຮູ້ທີ່ປອດ ໄພ. ສຳລັບເອກະສານແນະນໍາກ່ຽວ ກັບການປົກປ້ອງແລະຮັກສາຄວາມ ປອດໄພສຳລັບເດັກ ສະບັບນີ້, ສ້າງ ຂຶ້ນ ເພື່ອສະໜັບສະໜູນຄູໃຫ້ເຂົ້າໃຈ ຢ່າງເລິກເຊິ່ງກ່ຽວກັບການປົກປ້ອງ ເດັກແລະໃຫ້ເຂົ້າເຖິງຂໍ້ມູນກ່ຽວກັບ ການໃຫ້ຄຳປຶກສາແລະລະບົບການ ລາຍງານ. ຄູບໍ່ພຽງແຕ່ຖ່າຍທອດ ຄວາມຮູ້ໃຫ້ນັກຮຽນເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ ຍັງສ້າງພື້ນທີ່ປອດໄພໃຫ້ເດັກນ້ອຍ ໄດ້ຮຽນຮູ້ແລະຈະເລີນເຕີບໂຕທາງ ກາຍ ແລະ ຈິດໃຈ ອີກດ້ວຍ ເມື່ອນັກ ຮຽນຮູ້ສຶກປອດໄພ, ເຂົາເຈົ້າຈະ ຮຽນຮູ້ໄດ້ດີຢູ່ໂຮງຮຽນ. ທ່ານ ນາງ ວາເນັດຊ້າ ເຮັກກາ ທີ້ ໄດ້ກ່າວວ່າ: ລັດຖະບານອົດສະ ຕຣາລີ ມີຄວາມພູມໃຈທີ່ໄດ້ຮ່ວມມື ກັບກະຊວງສຶກສາທິການແລະກິລາ ໂດຍຜ່ານແຜນງານປັບປຸງຄຸນນະ ພາບ ແລະ ຂະຫຍາຍໂອກາດເຂົ້າ ເຖິງການສຶກສາຂັ້ນພື້ນຖານ ໃນ ສປປ ລາວ (ແຜນງານບີຄວາ) ໃນ ການພັດທະນາ ແລະ ເຜີຍແຜ່ເອກະ ສານແນະນຳສຳລັບການປົກປ້ອງ ແລະ ຮັກສາຄວາມປອດໄພ ສຳລັບ ເດັກຢ່າງເປັນທາງການ ສະບັບນີ້ ຂອງຂະແໜງການສຶກສາ ແລະ ກິລາ ໃນການເສີມສ້າງຂີດຄວາມ ສາມາດໃນຫົວຂໍ້ທີ່ສຳຄັນນີ້. ຄູ່ມືດັ່ງ ກ່າວ ໄດ້ອະທິບາຍເຖິງການປະຕິ ບັດຕົວຈິງທີ່ທຸກຄົນຄວນປະຕິບັດ ເມື່ອໄດ້ເຮັດວຽກຕິດພັນກັນເດັກ, ການປົກປ້ອງ ແລະ ຮັກສາຄວາມ ປອດໄພສຳລັບເດັກ ແມ່ນຄວາມຮັບ ຜິດຊອບຂອງທຸກຄົນແລະຂໍໃຫ້ທຸກ ຄົນເປັນແບບຢ່າງ ແລະ ເຮັດວຽກ ຮ່ວມກັນ ເພື່ອຮັບປະກັນສະພາບ ແວດລ້ອມການຮຽນຮູ້ທີ່ປອດໄພ ສຳລັບລູກຫລານຂອງພວກເຮົາ. * ເວົ້າເຖິງດິນທີ່ມີນໍ້າ ຍາມຝົນ ກໍ່ຄືໃນແມ່ນໍ້າ-ຫ້ວຍ-ຮ່ອງ-ໜອງ- ບຶງ, ເສັ້ນທາງ, ບ່ອນລ້າງ ກ້ອງຊານເຮືອນຄົວແບບເກົ່າ...ລັກສະນະດິນ ແຫລວ-ໜຽວ ເປະປະ ມື່ນ...ໃນພາ ສາລາວ ໃຊ້ ມີ ຂີ້ຕົມ ຫລື ຕົມ, ຂີ້ສະ ໜົມ, ຂີ້ສີກ... ຄໍາວ່າ: “ຂີ້ຕົມ” ເປັນຄໍານາມ ໝາຍເຖິງ ດິິນທີ່ມີນໍ້າປົນຢູ່ແຫລວໆ, ດິນໜຽວ. ຂີ້ຕົມ ຫລື ຕົມ ມີຢູ່ຕາມ ແມ່ນໍ້າ-ຫ້ວຍ-ຮ່ອງ-ໜອງ-ບຶງ, ເສັ້ນ ທາງ, ທົ່ງນາ... ຄຳ: “ຂີ້ສະໜົມ” ເປັນຄຳນາມ, ໝາຍເຖິງພືດທີ່ເກີດເປັນແຜ່ນຕິດກັນ ຫລື ຫຍ້າເນົ່າເປື່ອຍ ເປັນເຟືອຍ, ແຜ່ນ ໜາຟູຢູ່ຕາມໜອງນ້ຳ-ບຶງ ຕ່າງໆທີ່ * ມູນເຊື້ອວັດທະນະທໍາການ ຕໍ່າຫູກທໍໄໝໃນສັງຄົມລາວເປັນ ສິ່ງດີງາມ, ໄດ້ຮັບການສືບທອດ ກັນມາຈາກຮຸ່ນສູ່ຮຸ່ນ ພັດທະນາ ຈາກມູນເຊື້ອດັ້ງເດີມແລະ ເສີມຂະ ຫຍາຍດ້ວຍຫົວຄິດປະດິດສ້າງ ອັນຫລາກຫລາຍຕາມກະແສຟອງ ແຫ່ງການພັດ ທະນາ. ເວົ້າເຖິງການຕໍ່າຫູກທໍໄໝ ເປັນທັງອາຊີບຫລັກແລະ ສໍາຮອງ ເຮັດເສີມໃນຍາມມີໂອກາດ, ດຽວ ນີ້ເຫັນວ່າຂະຫຍາຍຫລາຍຂຶ້ນ ນັບມື້ ຍ້ອນໄດ້ຮັບການສົ່ງເສີມຊົມໃຊ້ກວ້າງຂວາງ. ຈາກການຕໍ່າ ແບບຄອບຄົວກາຍເປັນກຸ່ມ, ກາຍ ເປັນຫົວໜ່ວຍທຸລະກິດຫັດຖະ ກໍາ...ທີ່ສາມາດສ້າງລາຍຮັບໄດ້ ເປັນຢ່າງດີ, ສໍາຄັນແມ່ນຄວາມ ຕັ້ງໃຈ ເຮັດແທ້ທໍາຈິງ. ບົດນີ້ນໍາເອົາຂໍ້ມູນເລັກນ້ອຍ ກ່ຽວກັບການຕໍ່າຫູກທໍໄໝ ທີ່ເກີດ ຈາກຄວາມຮັກ-ມັກ-ຄວາມອົດ ທົນຕັ້ງໃຈຈິງ, ນອກຈາກເປັນ ການປະກອບສ່ວນສໍາຄັນໃນການ ອະນຸລັກ ແລະ ສົ່ງເສີມການຕໍ່າຫູກ ທໍໄໝ ກໍ່ຄືມູນເຊື້ອສິລະປະຫັດຖະ ກໍາລາວແລ້ວ ຍັງສາມາດສ້າງ ລາຍຮັບເຂົ້າຄອບຄົວເປັນທີ່ໜ້າ ພໍໃຈອີກດ້ວຍ. ທ່ານນາງ ແພງສີ ສີສະເກດ ອາຍຸ 56 ປີ ອະດີດ ຮອງ ປະທານ ສະຫະພັນແມ່ຍິງເມືອງ ຕະໂອ້ຍ ເປັນໜຶ່ງໃນຄອບຄົວຕົວ ແບບການສ້າງເສດຖະກິດຄອບ ຄົວຂອງແມ່ຍິງເມືອງ ຕະໂອ້ຍ ແຂວງສາລະວັນ. ກ່ອນທີ່ຈະເລີ່ມ ຕົ້ນເປັນອາຊີບເສີມນີ້ ເພິ່ນໃຫ້ຮູ້ວ່າ ຍ້ອນມີໃຈມັກ-ຮັກ ແລະ ມີພອນ ສະຫວັນດ້ານການຕໍ່າຫູກ ໂດຍສະ ເພາະແມ່ນການເກັບລາຍ ພ້ອມ ທັງຊອກຮູ້ສະແຫວງຫານໍາພໍ່ແມ່ ມີຕົມຫລົ່ມເລິກຢູ່ທາງພື້ນ, ເມື່ອເວລາ ຄົນເຮົາລຸຍຂີ້ສະໜົມ ບ່ອນທີ່ມັນມີ ຄວາມໜາແໜ້ນຫລາຍ ຈະເຮັດໃຫ້ ເມື່ອຍ ຫລື ຕົກຫລົ່ມຂີ້ສະໜົມ ຖ້າເປັນ ບ່ອນເລິກ ມັນຈະດູດຈ່ອງເຮົາ ລົງໄປ ພື້ນ. ໂດຍທຳມະຊາດ ມັກມີປາກົດການ ຂີ້ສະໜົມດູດເອົາສັດ ທີ່ຕົກລົງໄປ, ຍ້ອນວ່າບໍໍ່ມີພື້ນໃຫ້ຄ້ຳຢັນເຖິງ (ເພາະ ພື້ນ ເລິກກໍ່ເປັນຂີ້ຕົມໜຽວ) ເພື່ອຈະ ເອົາໂຕລອດອອກມາຂີ້ສະໜົມ. ສ່ວນຄຳ: “ຂີ້ສີກ” ເປັນຄຳນາມ, ໝາຍເຖິງດິນແຫລວ ຢູ່ພື້ນກ້ອງລ່າງ ເຮືອນ ທີ່ເອີ້ນວ່າ ຊານ ຫລື ຊານນ້ຳ, ບ່ອນທີ່ຊື່ກັບຫລືກ້ອງອ່າງນໍ້າ, ອຸ່ມນໍ້າ, ຄຸ, ຊາມນ້ຳ ທີ່ມີການໃຊ້ນ້ຳ ແລະ ຊຶມ ຢູ່ສະເໝີ ເຊິ່ງເປັນບ່ອນຊະລ້າງ, ຄົວ ປາ, ເປັດ-ໄກ່..., ລວມທັງໃຊ້ເປັນ ບ່ອນອາບນ້ຳ...ແບບຄົນລາວບູຮານ ທີ່ປຸກເຮືອນຮ້ານ ມີກ້ອງລ່າງ ຫລື ຕະລ່າງ. ນໍ້າຂີ້ສີກ ແລະ ຂີ້ສີກ ລ້ວນແຕ່ ມີກິ່ນເໝັນ, ແຕ່ເປັນທີ່ນິຍົມຂອງໝູ ທີ່ຊາວບ້ານລ້ຽງປ່ອຍ (ໃນບາງເຂດ ຊົນນະບົດ) ມັກໄປນອນເກືອກ ເພື່ອ ຜ່ອນຄາຍຄວາມຮ້ອນ ຕາມປະສາ ຂອງສັດ. ເຮືອນສະໄໝໃໝ່ ໂດຍສະ ເພາະຢູ່ຕົວເມືອງໃຫຍ່ ມີລະບົບລະບາຍ ນໍ້າຜ່ານທໍ່, ຈະບໍ່ມີຂີ້ສີກ, ສະນັ້ນ ຄົນຮຸ່ນໃໝ່ໃນເມືອງ ຫລາຍຄົນຈຶ່ງບໍ່ ເຄີຍເຫັນ “ຂີ້ສີກ” ວ່າແມ່ນແນວໃດ. ດັ່ງນັ້ນ ຈຶ່ງນຳມາສຶກສາຮ່ວມກັນ ຄືດັ່ງນີ້ແລ ພໍ້ກັນໃໝ່ບົດຕໍ່ໄປ. ກວ່າກີບ/ປີ. ມາຮອດປັດຈຸບັນກິດ ຈະກໍາຕໍ່າຫູກຂອງຄອບຄົວທ່ານ ນາງ ແພງສີ ມີກີ່ຕໍ່ 3 ໜ່ວຍ ແລະ ມີແຮງງານທັງໝົດ 3 ຄົນ, ສາ ມາດຜະລິດໄດ້ 160 ຜືນ/ປີ ແລະ ຂາຍໃນລາຄາ 350.000 ກີບ/ ຜືນ, ໂດຍສະເລ່ຍ ມີລາຍຮັບເຂົ້າ ສູ່ຄອບຄົວ 56.000.000 ລ້ານ ກີບ/ປີ. ເວົ້າເຖິງການຕໍ່າຫູກທໍໄໝ ຂອງແມ່ຍິງລາວ ແມ່ນມູນເຊື້ອ ວັດທະນະທໍາອັນດີງາມ ຊຶ່ງມີທຸກ ເຜົ່າ, ປຽບດອກໄມ້ຫລາຍສີໂຮມ ຢູ່ໃນຕົ້ນດຽວກັນ. ຫລາຍຄອບຄົວ ມີມູນເຊື້ອເລື່ອງຕໍ່າຫູກ ແລະ ເກັບ ຂິດ ລວດລາຍດອກທີ່ສະຫລັບ ສັບຊ້ອນສວຍງາມ, ທັງສາມາດ ຄໍໍ້າຊູເສດຖະກິດຄອບຄົວ ລ້ຽງລູກ ເຕົ້າ ໄດ້ເຂົ້າໂຮງຮຽນຈົນຈົບ ມີວິ ຊາອາຊີບ, ສະນັ້ນຈຶ່ງຖືເປັນອາຊີບ ທີ່ຄົງຄຸນຄ່າ ແລະ ມີທ່າແຮງ ຊຶ່ງ ຈະຕ້ອງໄດ້ຊຸກຍູ້ສົ່ງເສີມຢ່າງແຂງ ແຮງຕໍ່ໆໄປ. ແລະ ປູ່ຍ່າຕາຍາຍຂອງຕົນເອງ. ເມື່ອສ້າງຄອບຄົວແລ້ວ ຈຶ່ງຢາກ ນໍາເອົາສິ່ງທີ່ມັກມາສ້າງເປັນອາຊີ ບເສີມໃຫ້ແກ່ຄອບຄົວ. ສະນັ້ນ, ປີ 2000 ເປັນຕົ້ນມາເພິ່ນກໍ່ໄດ້ເລີ່ມ ຕໍ່າຫູກດ້ວຍການນໍາໃຊ້ຕົ້ນທຶນ 1.500.000 ກີບ(ຊື້ອຸປະກອນ) ໄລຍະນັ້ນສາມາດຜະລິດໄດ້ 120 ຜືນ/ປີ ແລະ ຂາຍໃນລາຄາ 60.000 ກີບ/ຜືນ, ສ້າງລາຍຮັບ ເຂົ້າຄອບຄົວ 7.000.000 ກວ່າ ກີບ/ປີ. ຈົນມາຮອດປີ 2008, ຫ້ອງການສະຫະພັນແມ່ຍິງເມືອງ ຕະໂອ້ຍ ໄດ້ມີການຊຸກຍູ້ສົ່ງເສີມ ວຽກງານຕໍ່າຫູກທໍໄໝຂອງເອື້ອຍ ນ້ອງແມ່ຍິງ, ມີການສະໜອງ ທຶນ ຈໍານວນ ໃຫ້ຜູ້ຕໍ່າຫູກ ຊຶ່ງຄອບຄົວ ທ່ານ ແພງສີ ຈຶ່ງໄດ້ຮັບການສະ ໜູນທຶນ 5.000.000 ກວ່າກີບ ບວກກັບທຶນຕົນເອງ ເພື່ອສືບຕໍ່ກິດ ຈະກໍາຕໍ່າຫູກ ໂດຍໃນໄລຍະນັ້ນ ໂດຍສະເລ່ຍໜຶ່ງປີສາມາດຜະ ລິດສິ້ນກ່ານໂດແບບລາຍດອກ ທໍາມະດາໄດ້130ຜືນ/ປີ ແລະ ຂາຍໃນລາຄາ220.000ກີບແລະ ສີ້ນກ່ານໂດແບບເກັບດອກ ລວດ ລາຍໄດ້ 15 ຜືນຂາຍໃນລາຄ່າ 350.000ກີບ/ຜືນ. ຖືວ່າສາມາດ ສ້າງລາຍຮັບໄດ້ 43.000.000 ພາບປະກອບ
RkJQdWJsaXNoZXIy MTc3MTYxMQ==