xtgmf]k; 6 14/06/2023 glf4tdfy {l'a 7,q glu ,0tspkp,tsklk,a d7u mq j ;x;'-q oma '-kf rkp.8h dkooerk0v'ra d -;u fy {;fa mtotme ຂໍ້ມູນຈາກ: ປຶ້ມວັດທະນະທຳລາວ. dkoc8j'fv' 8k,Iuf7v'xtgrou]k; xtgrflafoE c]t lafxjk * ຄວາມເປັນມາຂອງງານດອງ ບໍ່ວ່າສະໄໝເກົ່າກໍ່ຄືສະໄໝນີ້ຖ້າວ່າ ບ່າວ ແລະ ສາວ ມີຄວາມຮັກມັກກັນ ຝ່າຍຊາຍຈະເປັນຜູ້ໄປສູ່ຂໍຝ່າຍຍິງ ເມື່ອພໍ່ແມ່ເຖົ້າແກ່ຫາກຕົກລົງເຫັນ ດີ ກໍ່ຊອກນັດມື້ໝາຍຍາມຊອກວັນ ດີປີຄູ່. ເມື່ອຮອດມື້ນັດໝາຍແລ້ວ ພວກໝູ່ຄູ່ພັກພວກ ພໍ່ແມ່ເຖົ້າແກ່ກໍ ແຫ່ເອົາເຂີຍເມື່ອເຮືອນເຈົ້າສາວ ເພື່ອເຮັດພິທີສູ່ຂວັນ ໃຫ້ເປັນຜົວເມຍ ກັນ. ໂດຍມີການກຽມເຄື່ອງຂັນ ໝາກຂັນພູເພື່ອເປັນເຄື່ອງສູ່ຂໍສາວ ແລະ ກະກຽມພາຂວັນກັບເຄື່ອງປະ ກອບພິທີ. ການແຕ່ງດອງທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມ ຮີດຄອງປະເພນີດັ້ງເດີມຂອງລາວ ມີຂັ້ນຕອນດັ່ງນີ້: ຂັ້ນຕອນຊອກຫາຄູ່ຄອງ: ການ ຊອກຫາຄູ່ຄອງແມ່ນການຊອກຫາ * ໃນມາດຕາ 10 ຂອງກົດໝາຍ ວ່າດ້ວຍສັດນໍ້າ-ສັດປ່າ ສະບັບປີ 2007 ໄດ້ກຳນົດປະເພດສັດນ້ຳ ແລະ ສັດປ່າ ໄວ້ດັ່ງນີ້: ສັດນ້ຳ ແລະ ສັດປ່າ ຢູ່ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາ ທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ປະກອບ ດ້ວຍສັດລ້ຽງລູກດ້ວຍນ້ຳນົມ, ສັດ ຜູ້ສາວ ຫລື ຜູ້ບ່າວທີ່ຈະມາເປັນຜົວ ຫລື ເມຍ. ອີງຕາມປະເພນີລາວຜູ້ ຊາຍໄປຊອກຫາຜູ້ຍິງ. ສະໄໝບູ ຮານການເລືອກຄູ່ຄອງ ສ່ວນຫລາຍ ແມ່ນພໍ່ແມ່ເປັນຜູ້ຕັດສິນ. ເຖິງວ່າຜູ້ ບ່າວຈະເລືອກໄດ້ຜູ້ສາວທີ່ຕົນຮັກກໍ່ ຕາມ, ແຕ່ພໍ່ແມ່ບໍ່ເຫັນດີ ຍ້ອນເຫດ ຜົນຢ່າງໃດໜຶ່ງພໍ່ແມ່ຈະບໍ່ໃຫ້ເອົາ ແລະ ລູກກໍ່ຕ້ອງຟັງຄວາມພໍ່ແມ່. ໃນສະໄໝບູຮານນິຍົມເລືອກເອົາ ຄູ່ຄອງ ຕ້ອງເປັນຜູ້ດຸໝັ້ນຂະຫຍັນ ພຽນ, ມີຄວາມບໍລິສຸດ, ຮູ້ຈັກທຳມາ ຫາກິນ ຮັກພີ່ນ້ອງລຸງຕາເຊັ່ນ ຜູ້ຊາຍ ຮູ້ເຮັດໄຮ່ເຮັດນາ, ຮູ້ສານກະບຸງກະ ຕ່າ, ສາມາດເປັນພໍ່ເຮືອນໄດ້. ສ່ວນ ແມ່ຍິງຕ້ອງຮູ້ຈັກເຮັດທູບເຮັດຝ້າຍ, ຕ່ຳຮູກທໍໄໝ, ຕໍ່າເຂົ້າເອົາຟືນສາ ມາດເປັນແມ່ສີເຮືອນໄດ້. ຂັ້ນຕອນສູ່ຂໍ: ການສູ່ຂໍແມ່ນໜ້າ ທີ່ຂອງຝ່າຍຊາຍ ໄປຕົກລົງກັບຝ່າຍ ຍິງເຊິ່ງເອີ້ນວ່າໄປຂໍສາວ. ຕອນໄປ ຂໍ ຝ່າຍຊາຍຈະມີຂັນໝາກ. ການສູ່ ຂໍເຖົ້າແກ່ທັງສອງຝ່າຍຈະໄດ້ຕົກ ລົງກັນ ຫລື ອາດຈະຕໍ່ລອງກັນໃນ ເລື່ອງສິນສອດ (ຄ່າດອງ) ທັງໝົດ ຕາມຮີດຄອງປະເພນີ ທີ່ທັງສອງ ຝ່າຍພໍໃຈ ຫລື ສາມາດຮັບໄດ້. ຕໍ່ມາ ຈຶ່ງຫາມື້ແຕ່ງດອງ.(ຂັນໝາກປະ ກອບດ້ວຍ: ຂັນຫ້າ, ຄຳໝາກກອກ ຢາ, ເຫລົ້າຂາວ). ຂັ້ນຕອນແຕ່ງ: ພາຍຫລັງມີການ ສູ່ຂໍເປັນທີ່ຮຽບຮ້ອຍແລ້ວ ຮອດມື້ ງາມຍາມດີກໍ່ຈັດພິທີແຕ່ງດອງ. ໃນ ມື້ແຕ່ງດອງມີພິທີສູ່ຂວັນໃຫ້ບ່າວ ສາວ. ປ້ອນໄຂ່, ຜູກແຂນ, ອວຍພອນ ແລະ ສົມມາຄາລະວະເຈົ້າໂຄດລຸງ ຕາ. ເຈົ້າໂຄດລຸງຕາສອນໄພ້ສອນ ເຂີຍ. ສຸດທ້າຍແມ່ນການຮັບປະ ທານອາຫານເພື່ອເປັນສິລິມຸງຄຸນ ແກ່ຄູ່ບ່າວ-ສາວໃໝ່. ການແຕ່ງ ດອງຈະໃຫຍ່ ຫລື ນ້ອຍແມ່່ນຂຶ້ນກັບ ຖານະຄອບຄົວ, ແຕ່ໂດຍທົ່ວໄປຈະ ມີລັກສະນະຄ້າຍຄືກັນ ແຕ່ອີງໃສ່ ຄວາມເປັນໄປໄດ້ທັ້ງສອງກ່ຳສອງ ຝ່າຍ. (ພິທີບາສີປະກອບດ້ວຍ: ໃນງານແຕ່ງດອງໂດຍຕາມຮິດ ຄອງແລ້ວພີ່ນ້ອງຈະຊ່ວຍກັນເລື່ອງ ເຄື່ອງປະກອບໃຫ້ເປັນພິທີງານດອງ ໂດຍສະເພາະແມ່ນອາຫານ ການ ກິນ, ເຂົ້າສານ, ແລະ ພືດຜັກຕ່າງໆ ໂດຍສະເພາະແມ່ນກະກຽມ: ໝາກ ໂຕ່ງໂຄ່ງຄຳ, ຄວາຍ, ໄກ່, ງົວ, ໄຂ່, ເຫລົ້າຂາວ, ເຂົ້າ. ສ່ວນເງິນຄຳ, ສິນສອດ, ເງິນຫົວໜາມ (ຄ່ານ້ຳ ນົມແມ່) ແມ່ນຝ່າຍຊາຍເປັນ ຜູ້ຮັບ. ສ່ວນຂັນໝາກເບັງ, ທຽນ, ຝ້າຍຜູກ ແຂນ ແມ່ນຝ່າຍເຈົ້າສາວເປັນຜູ້ຮັບ ຜິດຊອບ ນອກນັ້ນຍັງມີພີ່ນ້ອງມາ ຊ່ວຍແຕ່ງຢູ່ຄົວກິນໃນງານດອງ. ໝາກເບັງ, ທຽນ, ຝ້າຍຜູກແຂນ, ເຫລົ້າ, ໄຂ່, ໄກ່ ເປັນຕົ້ນ). ພາບປະກອບ ພາບປະກອບ ພາບປະກອບ ພາບປະກອບ ພາບປະກອບ ຫວງຫ້າມ ທີ່ໄດ້ກຳນົດໄວໃນບັນຊີ I ແມ່ນ ສັດປະເພດທີ່ຫາຍາກ, ໃກ້ ຈະສູນພັນ, ມີຄຸນຄ່າສູງ ແລະ ມີ ຄວາມສຳຄັນເປັນພິເສດຕໍ່ການ ພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ, ສິ່ງ ແວດລ້ອມ ແລະ ການສຶກສາຄົ້ນ ຄວ້າທາງດ້ານວິທະຍາສາດ. ສັດ ປະເພດດັ່ງກ່າວຕ້ອງໄດ້ຄຸ້ມຄອງ, ກວດກາ, ອະນຸລັກ, ປົກປັກຮັກສາ ແລະ ພັດທະນາ. ສ່ວນການນຳໃຊ້ ນັ້ນ ຕ້ອງໄດ້ຮັບອະນຸຍາດຈາກລັດ ຖະບານ. ສັດນ້ຳ ແລະ ສັດປ່າ ປະເພດຄຸ້ມ ຄອງໄດ້ກຳນົດໄວ້ໃນບັນຊີ II ແມ່ນ ສັດນ້ຳ ແລະ ສັດປ່າ ທີ່ມີຄຸນປະ ໂຫຍດທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ສັງ ຄົມ, ສິ່ງແວດລ້ອມ, ຊີວິດການເປັນຢູ່ ຂອງປະຊາຊົນ ບັນດາເຜົ່າ ແລະ ການສຶກສາຄົ້ນຄວ້າທາງດ້ານວິທະ ຍາສາດ. ສັດປະເພດດັ່ງກ່າວຕ້ອງ ມີການຄຸ້ມຄອງ, ກວດກາ, ອະນຸ ລັກ, ປົກປັກຮັກສາ ແລະ ຄວບຄຸມ ການນຳໃຊ້. ສັດນ້ຳ ແລະ ສັດປ່າປະເພດທົ່ວ ໄປ ໄດ້ກຳນົດໄວ້ໃນບັນຊີ III ແມ່ນ ສັດນ້ຳ ແລະ ສັດປ່າ ທີ່ສາມາດຂະ ຫຍາຍພັນໄດ້ ຕາມທຳມະຊາດ ຢ່່າງ ກວ້າງຂວາງ ຊຶ່ງມີຄວາມສຳຄັນ ຕໍ່ການພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງ ຄົມ, ສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ການສຶກ ສາຄົ້ນຄວ້າທາງດ້ານວິທະຍາ ສາດ. ສັດປະເພດດັ່ງກ່າວສາມາດ ຊົມໃຊ້ໄດ້ຕາມລະບຽບກົດໝາຍ ໂດຍຮັບປະກັນບໍ່ໃຫ້ມີການສູນພັນ ພ້ອມທັງບໍ່ໃຫ້ມີຜົນກະທົບອັນບໍ່ດີຕໍ່ ລະບົບນິເວດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ. ປີກ, ສັດເລືອຄານ, ສັດເຄິ່ງບົກເຄິ່ງ ນ້ຳ ແລະ ແມງໄມ້ທຸກຊະນິດ. ສັດ ນ້ຳແລະ ສັດປ່າ ດັ່ງກ່າວແບ່ງອອກ ເປັນ ສາມ ປະເພດດັ່ງນີ້: ສັດນ້ຳ ແລະ ສັດປ່າ ປະເພດຫວງຫ້າມ. ສັດ ນ້ຳ ແລະ ສັດປ່າ ປະເພດຄຸ້ມຄອງ. ສັດນ້ຳ ແລະ ສັດປ່າ ປະເພດທົ່ວ ໄປ. ສັດນ້ຳ ແລະ ສັດປ່າປະເພດ ຫວງຫ້າມ. ສັດນ້ຳ ແລະ ສັດປ່າ ປະເພດ ພາບປະກອບ ພາບປະກອບ ພາບປະກອບ
RkJQdWJsaXNoZXIy MTc3MTYxMQ==